حیدر بابانین txt فایلی Heydər Baba

(١) حیدربابا، ایلدیریملار شاخاندا
سئللر، سولار، شاققیلدییوب آخاندا
قیزلار اوْنا صف باغلییوب باخاندا
سلام اولسون شوْکتوْزه، ائلوْزه!
منیم دا بیر آدیم گلسین دیلوْزه


19. bənd (19. beşlik)
Turkish Köy çocukları, genel olarak, güneş batınca, akşam yemeklerini yiyip, yataklarına giderler. Uyumadan önce büyüklerden kendilerine masal ve hikāye söylemelerini isterler ve bu tatlı masalların arkadaşlığı ile uyurlar.
حیدربابایا سلام     Heydər Baba'ya Səlām  Haydar Baba'ya Selām  Hail to Haydar Baba
            
١ حصّه     I Hissə  I Kısım  I Part
      Audio (1 to 76)     
      Audio (1 to 4)     
.  .  .  .  .

(١) حیدربابا، ایلدیریملار شاخاندا
سئللر، سولار، شاققیلدییوب آخاندا
قیزلار اوْنا صف باغلییوب باخاندا
سلام اولسون شوْکتوْزه، ائلوْزه!
منیم دا بیر آدیم گلسین دیلوْزه

(٢) حیدربابا، کهلیک لروْن اوچاندا
کوْل دیبینَّن دوْشان قالخوب، قاچاندا
باخچالارون چیچکلنوْب، آچاندا
بیزدن ده بیر موْمکوْن اوْلسا یاد ائله
آچیلمیان اوْرکلرى شاد ائله

(٣) بایرام یئلى چارداخلارى ییخاندا
نوْروز گوْلى، قارچیچکى، چیخاندا
آغ بولوتلار کؤینکلرین سیخاندا
بیزدن ده بیر یاد ائلییه ن ساغ اوْلسون
دردلریمیز قوْى دیّکلسین، داغ اوْلسون

(٤) حیدربابا، گوْن دالووى داغلاسین!
اوْزوْن گوْلسوْن، بولاخلارون آغلاسین!
اوشاخلارون بیر دسته گوْل باغلاسین!
یئل گلنده، وئر گتیرسین بویانا
بلکه منیم یاتمیش بختیم اوْیانا
    

1 *Heydər Baba, ildırımlar şaxanda,
Sellər, sular şakqıldıyup axanda,
Gızlar ona səf bağlıyup baxanda,
Səlām olsun şovkətüzə elüzə,
Mənim də bir adım gəlsün dilüzə.

2 Heydər Baba, kəhlik'lərün uçanda,
Kol dibinnən dovşan galxup gaçanda,
Baxçalarun çiçək'lənüp açanda,
Bizdən də bir mümkün olsa yad elə,
Açılmıyan ürək'ləri şad elə.

3 Bayram yeli çardaxları yıxanda,
*Novruz güli, *gar çiçəği çıxanda,
Ağ bulutlar köynək'lərin sıxanda,
Bizdən də bir yad eliyən sağ olsun,
Dərdlərimiz goy dikkəlsün dağ olsun.

4 Heydər Baba, gün daluvı dağlasın,
Üzün gülsün, bulaxlarun ağlasın,
Uşaxlarun bir dəstə gül bağlasın,
Yel gələndə ver gətirsin bu yana,
Bəlkə mənim yatmış bəxtim oyana.
 

1 Haydar Baba, yıldırımlar çakınca,
Seller sular şakıldayıp akınca,
Kızlar ona saf bağlayıp bakınca,
Selām olsun, şevketinize, elinize,
Benim de bir adım gelsin dilinize.

2 Haydar Baba, kekliklerin uçunca,
Çalı dibinden tavşan kalkıp kaçınca,
Bahçelerin çiçeklenip açınca,
Bizi de bir mümkün ise yād eyle,
Açılmayan yürekleri şād eyle.

3 Bayram yeli çardakları yıkınca,
Nevruz gülü, kar çiçeği çıkınca,
Ak bulutlar gömleklerini sıkınca,
Bizi de bir yād eyleyen sağ olsun,
Dertlerimiz koy dikelsin, dağ olsun.

4 Haydar Baba, güneş sırtını dağlasın,
Yüzün gülsün, çeşmelerin ağlasın,
Çocukların bir deste gül bağlasın,
Yel gelince ver getirsin bu yana,
Belki benim yatmış bahtım uyana.
 

1 Haydar Baba when it thunders,
Floods rush down
Girls stand back and watch,
I hail your glory and your people,
May you remember our names too.

2 When your partridges take flight,
When the rabbits hop out of the bushes,
When your gardens have burst into blossoms,
May you remember our name too,
And make our depressed hearts happy.

3 When Nowruz gales uproot garden shelters!
And Nowruz flowers and snow drops blossom!
When the clouds wring out their clothes!
Greetings to those who remember us,
Let our sighs turn into mountains.

4 Haydar Baba may the sun warm your back,
Make your smiles and your springs shed tears,
Your children collect a bunch of flowers,
Send it with the coming wind towards us,
Perhaps my sleeping fortune would awaken!
.  .  .  .  .
      Audio (5 to 8)     
.  .  .  .  .

(٥) حیدربابا،‌ سنوْن اوْزوْن آغ اوْلسون!
دؤرت بیر یانون بولاغ اوْلسون باغ اوْلسون!
بیزدن سوْرا سنوْن باشون ساغ اوْلسون!
دوْنیا قضوْقدر، اؤلوْمایتیمدى
دوْنیا بوْیى اوْغولسوزدى، یئتیمدى

(٦) حیدربابا، یوْلوم سنَّن کج اوْلدى
عؤمروْم کئچدى، گلممه دیم، گئج اوْلدى
هئچ بیلمه دیم گؤزللروْن نئج اوْلدى
بیلمزیدیم دؤنگه لر وار،‌ دؤنوْم وار
ایتگین لیک وار، آیریلیق وار، اوْلوْم وار

(٧) حیدربابا، ایگیت اَمَک ایتیرمز
عؤموْر کئچر، افسوس بَرَه بیتیرمز
نامرد اوْلان عؤمرى باشا یئتیرمز
بیزد، واللاه، اونوتماریق سیزلرى
گؤرنمسک حلال ائدوْن بیزلرى

(٨) حیدربابا، میراژدر سَسلننده
کَند ایچینه سسدن کوْیدن دوْشنده
عاشیق رستم سازین دیللندیرنده
یادوندادى نه هؤلَسَک قاچاردیم
قوشلار تکین قاناد آچیب اوچاردیم
    

5 Heydər Baba, sənün üzün ağ olsun,
Dört bir yanun bulağ olsun bağ olsun,
Bizdən sora sənün başun sağ olsun,
Dünya gazov-qədər ölüm itimdi,
Dünya boyı oğulsuzdı, yetimdi.

6 Heydər Baba, yolum sənnən kəc oldı,
Ömrüm geçdi, gələmmədim gec oldı,
Heç bilmədim gözəllərün nec' oldı.
Bilməzidim döngələr var, dönüm var,
İtginlik' var, ayrılıq var, ölüm var.

7 Heydər Baba, iğit əmək' itirməz,
Ömür geçər, əfsus bərə bitirməz,
Nāmərd olan ömri başa yetirməz.
Biz də vallah unutmarıq sizləri,
Görəmməsək' həlal edün bizləri.

8 Heydər Baba *Mir Əjdər səslənəndə,
Kənd içinə səsdən küydən düşəndə,
*Āşıq Rüstəm sazın dilləndirəndə,
Yadundadı nə hövləsək' gaçardım,
Guşlar təkin ganad çalup uçardım.
 

5 Haydar Baba, senin yüzün ak olsun,
Dört bir yanın çeşme olsun, bağ olsun,
Bizden sonra senin başın sağ olsun,
Dünya kaza ve kader, ölüm yitimdir,
Dünya boyu oğulsuzdur, yetimdir.

6 Haydar Baba, yolum senden ayrıldı,
Ömrüm geçti, gelemedim geç oldu,
Hiç bilmedim güzellerin ne oldu,
Bilmezidim dönemeç var, dönme var,
Kaybolma var, ayrılık var, ölüm var.

7 Haydar Baba, yiğit emek yitirmez,
Ömür geçer, esef yara kapatmaz,
Nāmert olan ömrü tamamlayamaz,
Biz de vallahi unutmayız sizleri,
Göremesek helāl edin bizleri.

8 Haydar Baba, Mir Ejder seslenince,
Köy içine ses ve seda düşünce,
Āşık Rüstem sazını dillendirince,
Hatırında mıdır ne korkuyla kaçardım,
Kuşlar gibi kanat çalıp uçardım.
 

5 Haydar Baba may you be fortunate!
Be surrounded with springs and orchards!
May you live long after us!
The world is paved with events, deaths and losses!
This world has long been childless and an orphan!

6 Haydar Baba my way differed from yours,
Life passed, I could not come until late!
I could not learn what happened to your beautiful ones,
Did not know there were perilous paths,
Losses, separations and death.

7 Haydar Baba good sons are faithful,
Life passes, regrets are wasteful,
Disloyal sons won't live long,
Believe me we have never forgotten you,
Forgive us if we failed to see you.

8 Haydar Baba when Mir Azhdar calls for pilgrimage,
And the village is filled with busy noise,
While Ashig Rustam played his saz,
Do you remember how with such enthusiasm we used to run?
Flapping like winged birds to fly?
.  .  .  .  .
      Audio (9 to 12)     
.  .  .  .  .

(٩) شنگیل آوا یوردى، عاشیق آلماسى
گاهدان گئدوب، اوْردا قوْناق قالماسى
داش آتماسى، آلما،‌ هیوا سالماسى
قالیب شیرین یوخى کیمین یادیمدا
اثر قویوب روحومدا، هر زادیمدا

(١٠) حیدربابا، قورى گؤلوْن قازلارى
گدیکلرین سازاخ چالان سازلارى
کَت کؤشنین پاییزلارى، یازلارى
بیر سینما پرده سى دیر گؤزوْمده
تک اوْتوروب، سئیر ائده رم اؤزوْمده

(١١) حیدربابا،‌ قره چمن جاداسى
چْووشلارین گَلَر سسى، صداسى
کربلیا گئدنلرین قاداسى
دوْشسون بو آج یوْلسوزلارین گؤزوْنه
تمدّونون اویدوخ یالان سؤزوْنه

(١٢) حیدربابا، شیطان بیزى آزدیریب
محبتى اوْرکلردن قازدیریب
قره گوْنوْن سرنوشتین یازدیریب
سالیب خلقى بیربیرینن جانینا
باریشیغى بلشدیریب قانینا
    

9 *Şəngülava yurdı, *āşıq alması;
Gāh da gedüp orda gonaq galması,
Daş atması, alma, heyva salması,
Galup şirin yuxı kimin yadımda,
Əsər goyup ruhumda, hər zadımda.

10 Heydər Baba, *Gurı Gölün gazları,
Gədik'lərün sazax çalan sazları,
Kət kövşənin payızları, yazları,
Bir sinəma pərdəsidir gözümdə,
Tək' oturup səyr edərəm özümdə.

11 Heydər Baba, Qərə Çimən cadası,
Çovuşların gələr səsi, sədası,
Kərbəliya gedənlərin qadası,
Düşsün bu ac yolsuzların gözinə,
Təməddünün uydux yalan sözinə.

12 Heydər Baba, şəytan bizi azdırıp,
Məhəbbəti ürək'lərdən gazdırıp,
Qara günün sərnəviştin yazdırıp,
Salup xəlqi birbirinün canına,
Barışığı bələşdirüp ganına.
 

9 Şengülava yurdu, āşık elması,
Bazen gidip orda misafir kalmak,
Taş atmak, elma ayva düşürmek,
Kalmış tatlı uyku gibi hatırımda,
İz bırakmış ruhumda, her şeyimde.

10 Haydar Baba, Kuru Göl'ün kazları,
Gediklerin ıslık çalan sazları,
Kendin köyün sonbaharları, yazları,
Bir sinema perdesidir gözümde,
Tek oturup seyrederim kendimde.

11 Haydar Baba, Kara Çimen caddesi,
Kervancıların gelir sesi sedası,
Kerbelā'ya gidenlerin kazāsı,
Düşsün bu aç yolsuzların gözüne,
Medeniyetin uyduk yalan sözüne.

12 Haydar Baba, şeytan bizi azdırmış,
Muhabbeti yüreklerden kazdırmış,
Kara günün alın yazısını yazdırmış,
Salmış halkı birbirinin canına,
Barışı bulaştırmış kanına.
 

9 Ashig apples from Shangulava village,
Staying there as a guest now and then,
Throwing stones at the apple and quince trees,
All have stayed in my memory like sweet dreams!
Have left traces in my soul and whole being!

10 Haydar Baba the geese of Guri lake,
The musical melody of the wind at twisted highways,
The summer and autumn seasons of the village,
Are like moving pictures in front of my eyes!
I sit and watch them within myself!

11 Haydar Baba, Gara Chiman's Road,
The sound of pilgrims' reciting,
May all the troubles of Karbala pilgrimers
Fall in the eyes of the greedy ones,
We are misled by the lies of 'civilization'!

12 Haydar Baba, Satan has misled us!
Has dug love out of our hearts,
Has dictated to us the fate of dark days!
Has turned the people against each other!
Friendship is drowned in blood!
.  .  .  .  .
      Audio (13 to 16)     
.  .  .  .  .

(١٣) گؤز یاشینا باخان اوْلسا، قان آخماز
انسان اوْلان حنجر بئلینه تاخماز
آمما حئییف کوْر توتدوغون بوراخماز
بهشتیمیز جهنّم اوْلماقدادیر!
ذى حجّه میز محرّم اوْلماقدادیر!

(١٤) خزان یئلى یارپاخلارى تؤکنده
بولوت داغدان یئنیب، کنده چؤکنده
شیخ الاسلام گؤزل سسین چکنده
نیسگیللى سؤز اوْرکلره دَیَردى
آغاشلار دا آللاها باش اَیَردى

(١٥) داشلى بولاخ داشقومونان دوْلماسین!
باخچالارى سارالماسین، سوْلماسین!
اوْردان کئچن آتلى سوسوز اولماسین!
دینه بولاخ، خیرون اوْلسون آخارسان
افقلره خُمارخُمار باخارسان

(١٦) حیدر بابا، داغین، داشین، سره سى
کهلیک اوْخور، دالیسیندا فره سى
قوزولارین آغى، بوْزى، قره سى
بیر گئدیدیم داغدره لر اوزونى
اوْخویئدیم‌ چوْبان، قیتر قوزونى
    

13 Göz yaşına baxan olsa gan axmaz,
İnsan olan xəncər belinə taxmaz,
Amma heyif kör tutduğun buraxmaz,
Behiştimiz cəhənnəm olmaqdadur,
*Zilhiccəmiz *məhərrəm olmaqdadur.

14 Xəzan yeli yarpaxları tökəndə,
Bulut dağdan yenüp kəndə çökəndə,
*Şəyxəlislām gözəl səsin çəkəndə,
Nisgilli söz ürək'lərə dəyərdi,
Ağaşlar da Allaha baş əyərdi.

15 *Daşlı Bulax daş gumınan dolmasın,
Baxçaları saralmasın solmasın,
Ordan geçən atlı susuz olmasın,
Deynə bulax xeyrün olsun axarsan,
Üfüqlərə xumar xumar baxarsan.

16 Heydər Baba dağın daşın sərəsi,
Kəhlik' oxur dalısında fərəsi,
Guzuların ağı, bozı, qərəsi..
Bir gedeydim dağ dərələr uzunı,
Oxuyeydim *çoban qeytər guzunı.
 

13 Gözyaşına bakan olsa kan akmaz,
İnsan olan hançer beline takmaz,
Ama yazık kör tuttuğunu bırakmaz,
Cennetimiz cehennem olmaktadır,
Zilhiccemiz muharrem olmaktadır.

14 Hazan yeli yaprakları dökünce,
Bulut dağdan inip köye çökünce,
Şeyhelislām güzel sesini yükseltince,
Hasretli söz yüreklere değerdi,
Ağaçlar da Allah'a baş eğerdi.

15 Tatlı Çeşme taşla kumla dolmasın,
Bahçeleri sararmasın solmasın,
Ordan geçen atlı susuz olmasın,
De ki çeşme hayrın olsun akarsan,
Ufuklara humar humar bakarsan.

16 Haydar Baba, dağın taşın yalçını,
Keklik ötüyor arkasında yavrusu,
Kuzuların akı, bozu, karası,
Bir gideydim dağlar dereler boyu,
Okuyaydım çoban döndür kuzuyu.
 

13 Blood is not shed if one sees another's woe!
He who is human never carries a dagger!
Alas, ignorance is a blinding trap!
Our paradise is replaced with hell!
Our happy days are turning mournful!

14 When autumn leaves fall,
And clouds hover over our village,
Skeykhalislam calling for prayer with pleasant voice,
His spiritual words dropped on hearts,
Even the trees bow to his prayer!

15 May the Dashli Bulakh spring not be filled with gravel!
May its orchards not fade away!
May not passersby on horses ever be thirsty there!
Convey good luck to the running spring,
While watching horizons with sleepy eyes!

16 Haydar Baba, at your mountain slope,
The partridge sings, followed by its mate.
The white, grey and black lambs roam.
I wish to wander across the mountain and valleys,
Singing 'o shephard return the flock'!
.  .  .  .  .
      Audio (17 to 20)     
.  .  .  .  .

(١٧) حیدر بابا، سولى یئرین دوْزوْنده
بولاخ قئنیر چاى چمنین گؤزونده
بولاغ اوْتى اوْزَر سویون اوْزوْنده
گؤزل قوشلار اوْردان گلیب، گئچللر
خلوتلیوْب، بولاخدان سو ایچللر

(١٨) بىچین اوْستى، سونبول بیچن اوْراخلار
ایله بیل کى، زوْلفى دارار داراخلار
شکارچیلار بیلدیرچینى سوْراخلار
بیچین چیلر آیرانلارین ایچللر
بیرهوشلانیب، سوْننان دوروب، بیچللر

(١٩) حیدربابا، کندین گوْنى باتاندا
اوشاقلارون شامین ئییوب، یاتاندا
آى بولوتدان چیخوب، قاشگؤز آتاندا
بیزدن ده بیر سن اوْنلارا قصّه ده
قصّه میزده چوخلى غم و غصّه ده

(٢٠) قارى ننه گئجه ناغیل دییَنده
کوْلک قالخیب، قاپباجانى دؤیَنده
قورد گئچینین شنگوْلوْسون یینده
من قاییدیب، بیرده اوشاق اوْلئیدیم
بیر گوْل آچیب، اوْندان سوْرا سوْلئیدیم
    

17 Heydər Baba, Sulu Yerin düzündə,
Bulax qeynər çay çimənin gözündə,
*Bulağ otı üzər suyun üzündə,
Gözəl guşlar ordan gəlüp geçəllər,
Xəlvətliyüp bulaxdan su içəllər.

18 Biçin üsti sünbül biçən oraxlar,
Eylə bil ki zülfi darar daraxlar,
Şikārçılar bildirçini soraxlar,
Biçinçilər ayranların içəllər,
Bir huşlanıp sondan durup biçəllər.

*19 Heydər Baba kəndin güni batanda,
Uşaxlarun şamın yiyüp yatanda,
Ay bulutdan çıxup gaş göz atanda,
Bizdən də bir sən olara gıssə de,
Gıssəmizdə çoxlu qəm u gussə de!

*20 Garı nənə gecə nağıl diyəndə,
Külək' galxup gap bacanı döyəndə,
Gurd geçinin şəngülisin yiyəndə,
Mən gayıdup bir də uşağ oleydim,
Bir gül açup ondan sora soleydim.
 

17 Haydar Baba Sulu Yer'in ovasında,
Pınar kaynar çayın, çimenin gözünde,
Pınar otu yüzer suyun yüzünde,
Güzel kuşlar ordan gelip geçerler,
Halvetleyip pınardan su içerler.

18 Biçin vakti sünbül biçen oraklar,
Öyle bil ki zülfü tarar taraklar,
Avcılar bildırcını araştırır,
Biçiciler ayranlarını içerler,
Bir pinekleyip sonra kalkıp biçerler.

19 Haydar Baba, köyün güneşi batınca,
Çocukların akşamlığını yiyip yatınca,
Ay buluttan çıkıp, göz kırpınca,
Bizden de bir sen onlara kıssa de,
Kıssamızda çokça gam ve gusse de!

20 İhtiyar nine gece masal söyleyince,
Rüzgār çıkıp kapıyı bacayı dövünce,
Kurt keçinin şengülünü yiyince,
Ben dönüp bir daha çocuk olaydım,
Bir gül açıp ondan sonra solaydım.
 

17 Haydar Baba, through the watery ground,
Spring water pours from the meadow's eye,
Lilies swim on the water!
Pretty birds fly over there
Taking time to drink the spring water.

18 The farmhands at harvest time,
With scythes comb the wheat like hair,
The hunters seek out quail.
The farmhands drink their yoghurt,
And after a short nap, return to work.

19 Haydar Baba, as the sun sets over the village,
And the children have their dinner,
When the moon appears from behind the clouds,
Tell them stories from us too,
Put a lot of thoughts into our stories!

20 When granny used to tell us tales,
And the wind used to slam windows and doors,
When wolves used to gobble baby goats,
I still wish to return to childhood.
Once again burst into blossom, and fade away again.
.  .  .  .  .
      Audio (21 to 24)     
.  .  .  .  .

(٢١) عمّه جانین بال بلله سین ییه ردیم
سوْننان دوروب، اوْس دوْنومى گییه ردیم
باخچالاردا تیرینگَنى دییه ردیم
آى اؤزومى اوْ ازدیرن گوْنلریم!
آغاج مینیپ، آت گزدیرن گوْنلریم!

(٢٢) هَچى خالا چایدا پالتار یوواردى
مَمَد صادق داملارینى سوواردى
هئچ بیلمزدیک داغدى، داشدى، دوواردى
هریان گلدى شیلاغ آتیب، آشاردیق
آللاه، نه خوْش غمسیزغمسیز یاشاردیق

(٢٣) شیخ الاسلام مُناجاتى دییه ردى
مَشَدرحیم لبّاده نى گییه ردى
مشْدآجلى بوْز باشلارى ییه ردى
بیز خوْشودوق خیرات اوْلسون، توْى اوْلسون
فرق ائلَمَز، هر نوْلاجاق، قوْى اولسون

(٢٤) ملک نیاز ورندیلین سالاردى
آتین چاپوپ قئیقاجیدان چالاردى
قیرقى تکین گدیک باشین آلاردى
دوْلائیا قیزلار آچیپ پنجره
پنجره لرده نه گؤزل منظره!
    

21 Əmmə Can'ın bal *bəlləsin yiyərdim,
Sondan durup üs donumı giyərdim,
Baxçalarda tiringini diyərdim,
Ay özümi o əzdirən günlərim,
Ağaç minüp at gəzdirən günlərim.

22 Həçi xala çayda paltar yuvardı,
Məmməd Sadıq damlarını suvardu,
Heç bilməzdik' dağdı, daşdı, duvardı,
Hər yan gəldi şıllağ atup aşardıq,
Allah nə xoş qəmsiz qəmsiz yaşardıq.

23 Şəyxəlislām *münacatı diyərdi,
*Məşəd Rəhim ləbbādəni giyərdi,
*Məşdācəli bozbaşları yiyərdi,
Biz xoşuduq, xeyrat olsun, toy olsun,
Fərq eləməz hər nolacaq qoy olsun.

24 *Məlik' Niyaz vərəndilin salardı,
Atın çapup qeygacıdan çalardı,
Qırgı təkin gədik' başın alardı,
Dolayıya qızlar açup pəncərə,
Pəncərələrdə nə gözəl mənzərə.
 

21 Hala Can'ın bal bükmesini yerdim,
Sonra kalkıp elbisemi giyerdim,
Bahçelerde terennümü söylerdim,
Ah kendimi o nazlandırdığım günlerim,
Ağaç binip at gezdirdiğim günlerim.

22 Heçi teyze çayda çamaşır yıkardı,
Memmed Sadık evlerini sıvardı,
Hiç bilmezdik dağ mı, taş mı, duvar mı,
Neresi olsa zıplayarak aşardık,
Allah ne hoş gamsız gamsız yaşardık.

23 Şeyhelislām münacatı söylerdi,
Meşed Rahim cübbeyi giyerdi,
Meşdaceli bozbaşları yerdi,
Biz hoş idik hayrat olsun, düğün olsun,
Fark eylemez her ne olacaksa koy olsun.

24 Melik Niyaz tüfeğini atardı,
Atını koşturup çaprazlama vururdu,
Şahin gibi gedik başını tutardı,
Etraflara kızlar açmış pencere,
Pencerelerde ne güzel manzara.
 

21 I long to have my auntie's bread, butter and honey,
Get up and put on my overcoat,
And collect gums from the garden trees,
I long for those sweet days!
When I used to ride my wooden horse!

22 Hajik hala used to wash clothes in the river,
Mamad Sadig used to repair his roof,
We never realized there were mountains, stones or walls,
We used to jump around everywhere!
How we used to live without care!

23 When Sheykhalislam used to call his prayer,
Mashadi Rahim put on his cloak
Mashadiajli used to have meatstew,
We were happy to have food and weddings,
It did not matter, what happens happens.

24 Malik Niyaz while galloping, used to suddenly stop'
Take his Varandil gun and shoot at his desired target,
Like falcon hitting their mountain prey.
The girls used to open their windows wide,
What a beautiful scene at the windows!
.  .  .  .  .
      Audio (25 to 28)     
.  .  .  .  .

(٢٥) حیدربابا، کندین توْیون توتاندا
قیزگلینلر، حناپیلته ساتاندا
بیگ گلینه دامنان آلما آتاندا
منیم ده اوْ قیزلاروندا گؤزوم وار
عاشیقلارین سازلاریندا سؤزوم وار

(٢٦) حیدربابا، بولاخلارین یارپیزى
بوْستانلارین گوْل بَسَرى، قارپیزى
چرچیلرین آغ ناباتى، ساققیزى
ایندى ده وار داماغیمدا، داد وئرر
ایتگین گئدن گوْنلریمدن یاد وئرر

(٢٧) بایرامیدى، گئجه قوشى اوخوردى
آداخلى قیز، بیگ جوْرابى توْخوردى
هرکس شالین بیر باجادان سوْخوردى
آى نه گؤزل قایدادى شال ساللاماق!
بیگ شالینا بایراملیغین باغلاماق!

(٢٨) شال ایسته دیم منده ائوده آغلادیم
بیر شال آلیب، تئز بئلیمه باغلادیم
غلام گیله قاشدیم، شالى ساللادیم
فاطمه خالا منه جوراب باغلادى
خان ننه مى یادا سالیب، آغلادى
    

25 Heydər Baba kəndin toyun tutanda,
*Gız gəlinlər həna, piltə satanda,
*Bəy gəlinə damnan alma atanda,
Mənim də o gızlarında gözüm var,
Āşıxların sazlarında sözüm var.

26 Heydər Baba bulaxların *yarpuzı,
Bostanların gülbəsəri, garpuzı,
Çərçilərin ağ nəbatı, sakgızı,
İndi də var damağımda dad verər,
İtgin gedən günlərimdən yad verər.

*27 Bayramıdı, gecə guşı oxurdı,
Adaxlı gız bəy corabın toxurdı,
Hərkəs şalın bir bacadan soxurdı.
Ay nə gözəl gaydadı şal sallamaq,
Bəy şalına bayramlığın bağlamaq.

*28 Şal istədim mən də övdə ağladım,
Bir şal alup tez belimə bağladım,
Gulam gilə gaşdım şalı salladım,
Fatma xala mənə corab bağladı,
Xan Nənəmi yada salup ağladı..
 

25 Haydar Baba, köyün düğününü yapınca,
Kızlar gelinler kına, fitil satınca,
Bey geline damdan elma atınca,
Benim de o kızlarında gözüm var,
Āşıkların sazlarında sözüm var.

26 Haydar Baba, pınarların yarpuzu,
Bostanların hıyarı, karpuzu,
Çerçilerin ak nöbet şekeri, sakızı,
Şimdi de yine, damağımda tat verir,
Yitkin giden günlerimden yād verir.

27 Bayram idi, gece kuşu ötüyordu,
Nişanlı kız bey çorabını örüyordu,
Herkes şalını bir bacadan sokuyordu,
Ah ne güzel adettir şal sallamak,
Bey şalına bayramlığını bağlamak.

28 Şal istedim ben de evde ağladım,
Bir şal alıp, tez belime bağladım,
Gulam'lara koştum şalı salladım,
Fatma teyze bana çorap bağladı,
Han Nene'mi hatırlayıp ağladı.
 

25 Haydar Baba when there is a wedding in the village,
The brides give henna and lamp wicks to their guests as gifts,
And the bridegrooms throw apples from the roof,
I still have my eyes on those girls,
And have my story to be told by singers.

26 Haydar Baba, your spring's watercress,
The plantations' cucumber and watermelon,
The hawker's chewing gum and white rockcandy,
Still I remember its taste in my mouth!
It reminds me of my lost gone by days.

27 It was Nowruz, the night bird was singing,
The engaged girl, knitted socks for her man,
Everyone dropped his scarf through a hole,
What a nice tradition was scarf dropping!
And tying Nowruz gifts to the engaged man's scarf!

28 I wanted a scarf too, crying for it in our house,
I got a scarf and wrapped it round my waist,
Ran to Gulam's house and threw in my scarf,
Aunty Fatma tied socks on it for me ,
And remembering my Khan Nana, shed tears!
.  .  .  .  .
      Audio (29 to 32)     
.  .  .  .  .

(٢٩) حیدربابا، میرزَممدین باخچاسى
باخچالارین تورشاشیرین آلچاسى
گلینلرین دوْزمه لرى، طاخچاسى
هى دوْزوْلر گؤزلریمین رفینده
خیمه وورار خاطره لر صفینده

(٣٠) بایرام اوْلوب، قیزیل پالچیق اَزَللر
ناققیش ووروب، اوتاقلارى بَزَللر
طاخچالارا دوْزمه لرى دوْزللر
قیزگلینین فندقچاسى، حناسى
هَوَسله نر آناسى، قایناناسى

(٣١) باکى چى نین سؤزى، سوْوى، کاغیذى
اینکلرین بولاماسى، آغوزى
چرشنبه نین گیردکانى، مویزى
قیزلار دییه ر آتیل ماتیل چرشنبه
آینا تکین بختیم آچیل چرشنبه 

(٣٢) یومورتانى گؤیچک، گوللى بوْیاردیق
چاققیشدیریب، سینانلارین سوْیاردیق
اوْیناماقدان بیرجه مگر دوْیاردیق؟
على منه یاشیل آشیق وئرردى
ارضا منه نوروزگوْلى درردى
    

29 Heydər Baba *Mirzəmmədin baxçası,
Baxçaların turşa, şirin alçası,
Gəlinlərin düzmələri, taxçası,
Hey düzülər gözlərimin rəfində,
Xeymə vurar xatirələr səfində.

30 Bayram olup gızıl palçıq əzəllər,
Nakqış vurup otaqları bəzəllər,
Taxçalarda düzmələri düzəllər,
Gız gəlinin *fındıqçası, hənası,
Həvəslənər anası, gaynanası.

31 *Bakiçınun sözi, sovı, kāğızı,
İnək'lərün *bulaması, ağızı,
*Çərşənbənin girdəkānı, mövizi,
*Gızlar diyər atıl matıl çərşənbə,
Ayna təkin bəxtim açıl çərşənbə.

32 Yumurtanı göyçək' gülli boyardıq,
Çakgışdırup sınanların soyardıq,
Oynamaqdan bircə məğər doyardıq,
Əli mənə yaşıl aşıq verərdi,
İrza mənə novruz güli dərərdi.
 

29 Haydar Baba, Mirzemmed'in bahçesi,
Bahçelerin ekşi, tatlı eriği,
Gelinlerin dizmeleri, rafları,
Hey dizilir gözlerimin rafında,
Çadır kurar hatıralar safında.

30 Bayram olup kızıl balçık ezerler,
Nakış yapıp odaları bezerler,
Raflarda dizmeleri dizerler,
Kızın gelinin fındıkçası, kınası,
Heveslenir anası kaynanası.

31 Bakūcunun sözü, sohbeti, kāğıdı,
İneklerin bulaması, ağızı,
Çarşambanın cevizi, kuru üzümü,
Kızlar der: "atıl matıl çarşamba,
Ayna gibi bahtım açıl çarşamba."

32 Yumurtayı güzel güllü boyardık,
Çakıştırıp kırılanları soyardık,
Oynamaktan bir defa acaba doyar mıydık
Ali bana yeşil aşık verirdi,
Rıza bana nevruz gülü dererdi.
 

29 Haydar Baba, Mirzamamadin's orchard,
And the orchards' sweetsour plums,
The brides' dowry and decorations on the shelves,
Line up in front of my eyes!
Appear along my other memories!

30 At Nowruz, they prepare red clay,
And model shapes to decorate rooms,
And put bowls, plates and lights on the shelves,
The bride's henna tinted nails,
Cheer up her mother and mother inlaw.

31 Bakitraders' story of adventures and papers,
The cows' milk and cream,
The wednesday's walnuts and raisins before Nowruz,
The girls jump over fire and water and say:
O wednesday make my fortune as clear as glass!

32 We used to colour eggs beautifully,
Hit eggs against each other and ate the broken ones,
Did we, ever once, become tired?
Ali used to give me green coloured ashig!
Reza used to pick flowers for me!
.  .  .  .  .
      Audio (33 to 36)     
.  .  .  .  .

(٣٣) نوْروز على خرمنده وَل سوْرردى
گاهدان یئنوب، کوْلشلرى کوْرردى
داغدان دا بیر چوْبان ایتى هوْرردى
اوندا، گؤردن، اولاخ ایاخ ساخلادى
داغا باخیب، قولاخلارین شاخلادى

(٣٤) آخشام باشى ناخیرینان گلنده
قوْدوخلارى چکیب، وورادیق بنده
ناخیر گئچیب، گئدیب، یئتنده کنده
حیوانلارى چیلپاق مینیب، قوْواردیق
سؤز چیخسایدى، سینه گریب، سوْواردیق

(٣٥) یاز گئجه سى چایدا سولار شاریلدار
داشقَیه لر سئلده آشیب خاریلدار
قارانلیقدا قوردون گؤزى پاریلدار
ایتر، گؤردوْن، قوردى سئچیب، اولاشدى
قورددا، گؤردوْن، قالخیب، گدیکدن آشدى

(٣٦) قیش گئجه سى طؤله لرین اوْتاغى
کتلیلرین اوْتوراغى، یاتاغى
بوخاریدا یانار اوْتون یاناغى
شبچره سى، گیردکانى، ایده سى
کنده باسار گوْلوْب دانیشماق سسى
    

33 Novruz Əli xərməndə vəl sürərdi,
Gāhdan yenüp küləşləri kürərdi.
Dağdan da bir çoban iti hürərdi.
Onda gördün ulax ayax saxladı,
Dağa baxup gulaxların şaxladı.

*34 Axşam başı naxırılan gələndə,
Goduxları çəküp vurardıq bəndə,
Naxır geçüp gedüp yetəndə kəndə,
Heyvanları çılpaq minüp govardıq,
Söz çıxseydi sinə gərip sovardıq.

35 Yaz gecəsi çayda sular şarıldar,
Daş gayalar seldə aşup xarıldar,
Garanlıxda gurdun gözi parıldar,
İtlər gördün gurdı seçüp ulaşdı,
Gurd da gördüm galxup gədik'dən aşdı.

36 Gış gecəsi tövlələrün otağı,
Kətlilərün oturağı, yatağı,
Buxarıda yanar otun yanağı,
Şəbçərəsi, girdəkānı, iydəsi,
Kəndi basar gülüp danışmaq səsi.
 

33 Nevruz Ali harmanda döven sürerdi,
Bazan inip samanları kürürdü,
Dağdan da bir çoban iti ürürdü,
O zaman gördün eşek ayak sakladı,
Dağa bakıp kulaklarını dikti.

34 Akşam üstü sürü ile gelince,
Sıpaları çekip vururduk bende,
Sürü geçip gidip yetince köye,
Hayvanları çıplak binip sürerdik,
Söz çıksaydı sine gerip savardık.

35 Yaz gecesi çayda sular şarıldar,
Taşlar kayalar selde aşıp harıldar,
Karanlıkta kurdun gözü parıldar,
Köpekler gördün, kurdu seçip ulaştı,
Kurt da gördün kalkıp gedikten aştı.

36 Kış gecesi tavlaların odası,
Köylülerin oturduğu, yatağı,
Ocakta yanar ateşin yanağı,
Şebçeresi, cevizi, iğdesi,
Köyü kaplar gülüp konuşmak sesi.
 

33 Nowruz Ali, used to thresh the wheat,
Now and then stopped and shovelled the husks,
Then you see a donkey suddenly stopped,
Looking at the mountain, pricked up its ears!
:

34 At evening, as the herd returned to the village,
We used to pull away the young ones and hold on to them,
When the herd passed and reached the village,
We used to mount bareback on the animals and ride,
And dealt with any objections.

35 At spring night, waterfall is heard in the river,
The rocks roaring down with the flood,
The wolf's eyes shine in darkness,
Suddenly you hear the dogs start barking at a wolf,
And you see it climb over the hill and disappear.

36 In winter nights, the room next to the stables,
Is used as a sitting and bedroom by the villagers,
Wood burns bright in the stove.
Offered walnuts, dates and dried fruits,
The village is filled with the sound of talking and laughing.
.  .  .  .  .
      Audio (37 to 40)     
.  .  .  .  .

(٣٧) شجاع خال اوْغلونون باکى سوْقتى
دامدا قوران سماوارى، صحبتى
یادیمدادى شسلى قدى، قامتى
جؤنممه گین توْیى دؤندى، یاس اوْلدى
ننه قیزین بخت آیناسى کاس اوْلدى

(٣٨) حیدربابا، ننه قیزین گؤزلرى
رخشنده نین شیرینشیرین سؤزلرى
ترکى دئدیم اوْخوسونلار اؤزلرى
بیلسینلر کى، آدام گئدر، آد قالار
یاخشىپیسدن آغیزدا بیر داد قالار

(٣٩) یاز قاباغى گوْن گوْنئیى دؤیَنده
کند اوشاغى قار گوْلله سین سؤیَنده
کوْرکچى لر داغدا کوْرک زوْیَنده
منیم روحوم، ایله بیلوْن اوْردادور
کهلیک کیمین باتیب، قالیب، قاردادور

(٤٠) قارى ننه اوزاداندا ایشینى
گوْن بولوتدا اَییرردى تشینى
قورد قوْجالیب، چکدیرنده دیشینى
سوْرى قالخیب، دوْلائیدان آشاردى
بایدالارین سوْتى آشیب، داشاردى
    

37 *Şüca xaloğlınun Baki sovqəti,
Damda guran samavarı söhbəti,
Yadımdadı, şəsli qəddi, qāməti,
Cünəmməğün toyı döndi yas oldı,
*Nənə Gızın bəxt aynası kās oldı.

38 Heydər Baba, Nənə Gızın gözləri,
*Rəxşəndənin şirin şirin sözləri,
Türki dedim oxusunlar özləri,
Bilsinnər ki adam gedər, ad galar,
Yaxşı pisdən ağızda bir dad galar.

*39 Yaz gabağı gün güneyi dövəndə,
Kənd uşağı gar gülləsin sövəndə,
Kürək'çilər dağda kürək' züvəndə,
Mənim rūhum eylə bilün ordadur,
Kəhlik' kimin batup galup gardadur.

40 *Garı Nənə uzadanda işini,
Gün bulutda əyirərdi *teşini,
Gurd gocalup çəkdirəndə dişini,
Süri galxup dolayıdan aşardı,
Baydaların süti aşup daşardı.
 

37 Şuca teyzeoğlunun Bakū hediyesi,
Damda kurduğu semaveri, sohbeti,
Hatırımdadır düzgün boyu, kameti,
Genç ölünün düğünü döndü yas oldu,
Nene Kız'ın baht aynası kırıldı.

38 Haydar Baba, Nene Kız'ın gözleri,
Rahşende'nin tatlı tatlı sözleri,
Türkçe dedim okusunlar kendileri,
Bilsinler ki adam gider, ad kalır,
Güzelden pisten ağızda bir tat kalır.

39 Yaza doğru güneş güneyi dövünce,
Köy çocukları kar topunu sevince,
Kayakçılar dağda kayak kayınca,
Benim ruhum öyle bilin ordadır,
Keklik gibi batmış, kalmış, kardadır.

40 İhtiyar Nene uzatınca işini,
Güneş bulutta eğirirdi iği,
Kurt kocalıp çektirince dişini,
Sürü kalkıp etraflardan aşardı,
Bakraçların sütü aşıp taşardı.
 

37 Cousin Shuja's gift from Baku,
His setting up the Samovar and chatting on the roof,
I remember his tall and handsome appearance.
His death turned his wedding into mourning,
The fortune mirror of Nana Giz became blurred.

38 Haydar Baba, the eyes of Nana Giz,
Rakhshanda's very sweet words,
I wrote in Turkish so they can read,
They ought to know that man passes, only name remains,
Only a taste remains from good and bad.

39 Before spring the sun is far off,
The village children loved playing snowball,
The snow shoveller shovels snow from the roofs,
As if my soul is still there
Like a partridge fallen down and remained in the snow.

40 When Granny stretched out her spinning wheel,
And the sun spun its cotton in the cloud,
When the aged wolf lost its teeth.
The herd rose and leaped over the other road,
The milk bowls overflowed with milk.
.  .  .  .  .
      Audio (41 to 44)     
.  .  .  .  .

(٤١) خجّه سلطان عمّه دیشین قیساردى
ملا باقر عم اوغلى تئز میساردى
تندیر یانیب، توْسسى ائوى باساردى
چایدانیمیز ارسین اوْسته قایناردى
قوْورقامیز ساج ایچینده اوْیناردى

(٤٢) بوْستان پوْزوب، گتیرردیک آشاغى
دوْلدوریردیق ائوده تاختاطاباغى
تندیرلرده پیشیرردیک قاباغى
اؤزوْن ئییوْب، توخوملارین چیتداردیق
چوْخ یئمکدن، لاپ آز قالا چاتداردیق

(٤٣) ورزغان نان آرموت ساتان گلنده
اوشاقلارین سسى دوْشردى کنده
بیزده بویاننان ائشیدیب، بیلنده
شیللاق آتیب، بیر قیشقریق سالاردیق
بوغدا وئریب، آرموتلاردان آلاردیق

(٤٤) میرزاتاغى نان گئجه گئتدیک چایا
من باخیرام سئلده بوْغولموش آیا
بیردن ایشیق دوْشدى اوْتاى باخچایا
اى واى دئدیک قورددى، قئیتدیک قاشدیق
هئچ بیلمه دیک نه وقت کوْللوکدن آشدیق
    

*41 Xəccə Sultan əmmə dişin gısardı,
Molla Bağır əmoğlı tez mısardı,
Təndir yanup tüssi övi basardı,
Çaydanımız ərsin üstə gaynardı,
Govurgamız sac içində oynardı.

42 Bostan pozup gətirirdik' aşağı,
Doldırırdıq övdə taxta tabağı,
Təndirlərdə pişirirdıq gabağı,
Özün yiyüp toxumların çıtdardıq,
Çox yemək'dən lap az gala çatdardıq.

43 *Vərziğannan armut satan gələndə,
Uşaxlarun səsi düşərdi kəndə,
Biz də bu yannan eşidüp biləndə,
Şıllağ atup bir gışqırıq salardıq,
Buğda verip armutlardan alardıq.

44 *Mirza Tağıynan gecə getdik' çaya,
Mən baxıram seldə boğulmuş aya,
Birdən işıq düşdi otay baxçaya,
Ey vay dedik' gurddı, qəyitdik' gaşdıq,
Heç bilmədik' nə vaqt küllük'dən aşdıq.
 

41 Hatçe Sultan hala dişini kısardı,
Molla Bakır amca oğlu tez sinerdi,
Tandır yanıp duman evi basardı,
Çaydanlığımız demir üstünde kaynardı,
Kavurgamız saç içinde oynardı.

42 Bostan bozup getiriyorduk aşağı,
Dolduruyorduk evde tahtayı, tabağı,
Tandırlarda pişiriyorduk kabağı,
Kendisini yiyip çekirdeklerini çıtlatıyorduk,
Çok yemekten tam az kalsın çatlıyorduk.

43 Verziğan'dan armut satan gelince,
Çocukların sesi düşerdi köye,
Biz de bu yanda işitip bilince,
Zıplayarak bir haykırış salardık,
Buğday verip armutlardan alırdık.

44 Mirza Taki'yle gece gittik çaya,
Ben bakıyorum selde boğulmuş aya,
Birden ışık düştü karşı bahçeye,
Eyvah dedik kurttur, döndük kaçtık,
Hiç bilmedik ne vakit küllükten aştık.
 

41 Khajja Sultan showed her anger
Mulla Bagir quickly went silent,
The bread oven was on and smoke filled the house,
Our teapot boiled on the stove,
Roasting wheat jumped up and down on the baking tin,

42 We cleared the plantation and brought back the harvest,
Filled the house, shelves, boxes and wooden trays,
We cooked the marrow in the oven,
We ate the marrow and broke open its seeds,
Almost burst by eating too much,

43 When the pearseller arrived from Varzighan,
The children's noise filled the village,
Hearing the news the other side of the village,
We ran quickly and made a jubilant noise,
We exchanged wheat for pears.

44 At night we went to the river with Mirza Tagi,
I looked at the drowned moon in the water!
Suddenly we saw light in the otherside orchard,
We thought it was a wolf, quickly ran
And did not realize when we climbed over the wall.
.  .  .  .  .
      Audio (45 to 48)     
.  .  .  .  .

(٤٥) حیدربابا، آغاجلارون اوجالدى
آمما حئییف، جوانلارون قوْجالدى
توْخلیلارون آریخلییب، آجالدى
کؤلگه دؤندى، گوْن باتدى، قاش قَرَلدى
قوردون گؤزى قارانلیقدا بَرَلدى

(٤٦) ائشیتمیشم یانیر آللاه چیراغى
دایر اوْلوب مسجدیزوْن بولاغى
راحت اوْلوب کندین ائوى، اوشاغى
منصورخانین الیقوْلى وار اوْلسون
هاردا قالسا، آللاه اوْنا یار اوْلسون

(٤٧) حیدربابا، ملا ابراهیم وار، یا یوْخ؟
مکتب آچار، اوْخور اوشاقلار، یا یوْخ؟
خرمن اوْستى مکتبى باغلار،‌ یا یوْخ؟
مندن آخوندا یتیررسن سلام
ادبلى بیر سلامِ مالاکلام

(٤٨) خجّه سلطان عمّه گئدیب تبریزه
آمما، نه تبریز، کى گلممیر بیزه
بالام، دورون قوْیاخ گئداخ ائممیزه
آقا اؤلدى، تو فاقیمیز داغیلدى
قوْیون اوْلان، یاد گئدوْبَن ساغیلدى
    

45 Heydər Baba, ağaçlarun ucaldı,
Amma heyif cəvanlarun gocaldı,
Toxlılarun arıxlıyup acaldı,
Kölgə döndi, gün batdı, gaş qərəldi,
Qurdun gözi qaranlıqda bərəldi.

46 Eşitmişəm yanur Allah çırağı,
Dāyir olup məscidizün bulağı,
Rahat olup kəndün evi uşağı,
*Mənsur Xanın əli golı var olsun,
Harda galsa Allah ona yar olsun.

47 Heydər Baba *Moll' İbrahim var, ya yox? / Mək'təb açar, oxur uşaqlar, ya yox?
Xərmən üsti mək'təbi bağlar, ya yox?
Məndən axunda yetirərsən səlām.
Ədəbli bir səlām-ı mā lā-kəlām.

*48 Xəccə Sultan əmmə gedüp Təbrizə,
Amma nə Təbriz ki gələmmir bizə,
Balam durun qoyax gedax emmizə,
Ağa öldi tufağımız dağıldı,
Goyun olan yad gedübən sağıldı.
 

45 Haydar Baba, ağaçların yüceldi,
Ama yazık, civanların kocaldı,
Tokluların zayıflayıp takattan düştü,
Gölge döndü, güneş battı, kaş karardı,
Kurdun gözü karanlıkta açıldı.

46 İşitmişim yanıyor Allah çerağı
İşler olmuş mescidinizin pınarı,
Rahat olmuş köyün evi, çocuğu,
Mansur Han’ın eli kolu var olsun,
Nerde kalsa Allah ona yār olsun.

47 Haydar Baba, Molla İbrahim var mı, yoksa yok mu? / Mektep açar mı, okuyor mu çocuklar, yoksa yok mu? / Harman vakti mektebi kapatıyor mu, yoksa yok mu?
Benden hocaya eriştirirsin selām,
Edepli, söz götürmez bir selām.
.
48 Hatce Sultan hala gitmiş Tebriz’e,
Ama ne Tebriz ki gelemiyor bize,
Yavrum kalkın bırakalım gidelim evimize,
Baba öldü birliğimiz dağıldı,
Ne kadar koyun varsa yabana gidip sağıldı.
 

45 Haydar Baba, your trees became taller,
Alas your youth became old!
Your rich men became thin and poor!
The sun disappeared, its shades lost, darkness fell
The wolf's eyes shined in the darkness!

46 I have heard that Allah's light is lit,
Your mosque's spring is running again,
The village people have become comfortable,
May Mansur Khan be healthy,
May Allah be his support, whereever is he!

47 Haydar Baba, does Mulla Ibrahim still live or not?
Does he still open his school for the children or not?
Does he shut his school at harvest time or not?
Convey my greeting to the teacher.
Convey with special respect and words.

48 'Khajja Sultan's aunty has gone to Tabriz,
But let alone Tabriz, she cannot even come to our house.
Children get up and let us go to our own home;
Our headman died and our livelihood ended
Those who are like sheep, will be milked by others.
.  .  .  .  .
      Audio (49 to 52)     
.  .  .  .  .

(٤٩) حیدربابا، دوْنیا یالان دوْنیادى
سلیماننان، نوحدان قالان دوْنیادى
اوغول دوْغان، درده سالان دوْنیادى
هر کیمسَیه هر نه وئریب، آلیبدى
افلاطوننان بیر قورى آد قالیبدى

(٥٠) حیدربابا، یار و یولداش دؤندوْلر
بیربیر منى چؤلده قوْیوب، چؤندوْلر
چشمه لریم، چیراخلاریم، سؤندوْلر
یامان یئرده گؤن دؤندى، آخشام اوْلدى
دوْنیا منه خرابه شام اوْلدى

(٥١) عم اوْغلینان گئدن گئجه قیپچاغا
آى کى چیخدى، آتلار گلدى اوْیناغا
دیرماشیردیق، داغلان آشیردیق داغا
مش ممى خان گؤى آتینى اوْیناتدى
تفنگینى آشیردى، شاققیلداتدى

(٥٢) حیدربابا، قره کوْلون دره سى
خشگنابین یوْلى، بندى، بره سى
اوْردا دوْشَر چیل کهلیگین فره سى
اوْردان گئچر یوردوموزون اؤزوْنه
بیزده گئچک یوردوموزون سؤزوْنه
    

49 Heydər Baba dünya yalan dünyadı,
Süləymannan, Nuhdan galan dünyadı,
Oğul doğan, dərdə salan dünyadı,
Hər kimsiyə hər nə verüp alupdı,
Əflatunnan bir gurı ad galupdı.

50 Heydər Baba yār u yoldaş döndilər,
Bir bir məni çöldə goyub çöndilər,
Çeşmələrim, çıraxlarım söndilər,
Yaman yerdə gün döndi, axşam oldı,
Dünya mənə xərābə-i Şam oldı.

51 Əmoğlıynan gedən gecə *Gıpçağa,
Ay ki çıxdı atlar gəldi oynağa,
Dırmaşırdıq dağdan aşırdıq dağa,
*Məşməmi Xan göy atını oynatdı,
Tüfəngini aşırdı, sakqıldatdı.

52 Heydər Baba *Qərə Gölün dərəsi,
*Huşgənabın yolı, bəndi, bərəsi,
Orda düşər çil kəhliğün fərəsi,
Ordan geçər yurdumuzun özinə,
Biz də geçək' yurdumuzun sözinə.
 

49 Haydar Baba, dünya yalan dünyadır,
Süleyman’dan Nuh’tan kalan dünyadır,
Oğul doğuran, derde salan dünyadır,
Her kimseye her ne vermişse almıştır,
Eflatun’dan bir kuru ad kalmıştır.

50 Haydar Baba, yār ve yoldaş döndüler,
Bir bir beni çölde bırakıp çekildiler,
Çeşmelerim, çerağlarım söndüler,
Kötü yerde gün döndü, akşam oldu,
Dünya bana Şam harabesi oldu.

51 Amca oğluyla gittiğimiz gece, Kıpçağa,
Ay ki çıktı atlar başladı oynamağa,
Tırmanıyorduk, dağdan aşıyorduk dağa,
Meşmemi Han kır atını oynattı,
Tüfeğini aşırdı şakıldattı.

52 Haydar Baba, Kara Göl’ün deresi,
Huşgenabın yolu, bendi, arkı,
Orda düşer çil kekliğin yavrusu,
Ordan geçer yurdumuzun kendisine,
Biz de geçelim yurdumuzun sözüne.
 

49 Haydar Baba, the world is a false one,
It has remained so from Solomen and Noah.
It has given birth to its sons, and put them in trouble.
It has taken away what has given to anyone,
From Plato remained only one name.

50 Haydar Baba, friends and comrades turned away,
Left me one by one in a deserted place and returned,
My springs and lights died down.
The sun set and the night fell at a critical place,
The world became like the ruins of Damascus for me.

51 The night that I went to Gipchagh with my cousin,
When the moon rose, the horse began prancing round,
We climbed from one mountain to another,
MashMami Khan rode his blueblack horse
Pulled free his rifle and fired off a shot.

52 Haydar Baba the valley of Gara Gol,
Khoshkanab's road, twists and turns;
There the grey partridge raises her chicks,
From here we go to our village
Let us return to the story of our village.
.  .  .  .  .
      Audio (53 to 56)     
.  .  .  .  .

(٥٣) خشگنابى یامان گوْنه کیم سالیب؟
سیدلردن کیم قیریلیب، کیم قالیب؟
آمیرغفار دامداشینى کیم آلیب؟
بولاخ گنه گلیب، گؤلى دوْلدورور؟
یاقورویوب، باخچالارى سوْلدورور؟

(٥٤) آمیر غفار سیدلرین تاجییدى
شاهلار شکار ائتمه سى قیقاجییدى
مَرده شیرین، نامرده چوْخ آجییدى
مظلوملارین حقّى اوْسته اَسَردى
ظالم لرى قیلیش تکین کَسَردى

(٥٥) میر مصطفا دایى، اوجابوْى بابا
هیکللى،ساققاللى، توْلستوْى بابا
ائیلردى یاس مجلسینى توْى بابا
خشگنابین آبروسى، اَردَمى
مسجدلرین، مجلسلرین گؤرکَمى

(٥٦) مجدالسّادات گوْلردى باغلارکیمى
گوْروْلدردى بولوتلى داغلارکیمى
سؤز آغزیندا اریردى یاغلارکیمى
آلنى آچیق، یاخشى درین قاناردى
یاشیل گؤزلر چیراغ تکین یاناردى
    

53 Huşgənabı yaman günə kim salup?
*Seyidlərdən kim gırılup, kim galup?
*Āmir Gafar dam daşını kim alup?
Bulax ginə gəlüp göli doldırur?
Ya gurıyup baxçaları soldırur?

54 Āmir Gafar seyidlərün tacıydı,
Şahlar şikār etməsi qeygacıydı,
Mərdə şirin, nāmərdə çox acıydı,
Məzlumların həqqi üstə əsərdi,
Zalimləri gılış təkin kəsərdi.

55 *Mir Mustafa Dayı uca boy baba,
Heykəlli sakgallı Tolıstoy baba,
Eyləyərdi yas məclisini toy baba,
Huşgənabun abırusı ərdəmi,
Məscidlərün məclislərün görkəmi.

56 *Məsdüssādat gülərdi bağlar kimi,
Gūruldardı bulutlı dağlar kimi,
Söz ağzında ərirdi yağlar kimi,
Alnı açıq, yaxşı dərin ganardı,
Yaşıl gözlər çırağ təkin yanardı.
 

53 Huşgenabı kötü güne kim atmış?
Seyyidlerden kim ölmüş, kim kalmış?
Āmir Gaffar’ın damını taşını kim almış?
Pınar yine gelip gölü dolduruyor mu?
Yoksa kuruyup bahçeleri solduruyor mu?

54 Āmir Gaffar seyyidlerin tacıydı,
Şahları avlaması, çaprazıydı,
Merde tatlı, nāmerde çok acıydı,
Mazlumların hakkı üstüne titrerdi,
Zalimleri kılıç gibi keserdi.

55 Mir Mustafa dayı yüce boy baba,
Heykelli, sakallı Tolstoy baba,
Eylerdi yas meclisini toy baba,
Huşgenabın yüzsuyu, fazileti,
Mescitlerin, meclislerin gösterişlisi.

56 Mecdüssādat gülerdi bağlar gibi,
Gürülderdi bulutlu dağlar gibi,
Söz ağzında erirdi yağlar gibi,
Alnı açık, güzel, derin anlardı,
Yeşil gözler çerağ gibi yanardı.
 

53 Who has put Khoshkanab in this position?
Among the sayyids who lives and who doesn't?
Who has brought Amir Gafar's house?
Does the spring still run and fill the pool?
Or is it dried up and the orchards withered away?

54 Amir Gafar was the Sayyid's leader,
His blocking of the shahs as they made their way was amazing.
He was sweet towards good men, but bitter to bad ones.
He trembled for the right of victims,
And stood against oppressors like a sword.

55 Uncle Mir Mustafa was a tall grand father;
Handsome and bearded, he looked like an older Tolstoy.
He could turn a mourning party to a wedding one.
He upheld the honour of Khoshkanab.
He embellished the appearance of mosques and gatherings.

56 Majdalsadat laughed like orchards,
Her voice was like cloudy mountains,
Words melted in her mouth like cream;
She had an open face and deep understanding,
Her green eyes shone with a bright light.
.  .  .  .  .
      Audio (57 to 60)     
.  .  .  .  .

(٥٧) منیم آتام سفره لى بیر کیشییدى
ائل الیندن توتماق اوْنون ایشییدى
گؤزللرین آخره قالمیشییدى
اوْننان سوْرا دؤنرگه لر دؤنوْبلر
محبّتین چیراخلارى سؤنوْبلر

(٥٨) میرصالحین دلى سوْلوق ائتمه سى
میر عزیزین شیرین شاخسِى گئتمه سى
میرممّدین قورولماسى، بیتمه سى
ایندى دئسک، احوالاتدى، ناغیلدى
گئچدى، گئتدى، ایتدى، باتدى، داغیلدى

(٥٩) میر عبدوْلوْن آیناداقاش یاخماسى
جؤجیلریندن قاشینین آخماسى
بوْیلانماسى، دامدوواردان باخماسى
شاه عبّاسین دوْربوْنى، یادش بخیر!
خشگنابین خوْش گوْنى، یادش بخیر!

(٦٠) ستاره عمّه نزیک لرى یاپاردى
میرقادر ده، هر دم بیرین قاپاردى
قاپیپ، یئیوْب، دایچاتکین چاپاردى
گوْلمه لیدى اوْنون نزیک قاپپاسى
عمّه مینده ارسینینین شاپپاسى
    

*57 Mənim atam süfrəli bir kişiydi,
El əlindən dutmağ onun işiydi,
Gözəllərin āxirə galmışıydı,
Onnan sora dönərgələr dönüplər,
Məhəbbətün çıraxları sönüplər.

58 *Mir Sālihin dəlisavlığ etməsi,
*Mir Əzizin şirin *şaxsey getməsi,
*Mir Məmmədin gurulması bitməsi,
İndi desək' əhvalatdı, nağıldı,
Geçdi, getdi, itdi, batdı, dağıldı.

59 *Mir Əbdülün aynada gaş yaxması,
Cöcilərindən gaşınun axması,
Boylanması, dam duvardan baxması,
*Şah Abbasın dürbüni, yādəş bəxəyr,
Huşgənabın xoş güni, yādəş bəxəyr.

60 *Sitar' əmmə nəzik'ləri yapardı,
*Mir Qādir də hər dəm birin gapardı,
Gapup yiyüp dayça təkin çapardı,
Gülməliydi onun nəzik' gappası,
Əmməmin də ərsininün şappası.
 

57 Benim babam sofralı bir kişiydi,
El elinden tutumak onun işiydi,
Güzellerin āhire kalmışıydı,
Ondan sonra çarklar dönmüşler,
Muhabbetin çerağları sönmüşler.

58 Mir Salih’in delice hareket etmesi,
Mir Azizin tatlı şahsey gitmesi,
Mir Memmedin kurulması, bitmesi,
Şimdi desek hikāyedir, masaldır,
Geçti, gitti, yitti, battı, dağıldı.

59 Mir Abdul’un aynada kaş yakması,
Uçlarından kaşının akması,
Uzanması, damdan duvardan bakması,
Şah Abbasın dürbünü, hayırla yād edilsin..
Huşgenabın hoş günü, hayırla yād edilsin.

60 Sitare hala çörekleri yapardı,
Mir Kadir de her an birini kapardı,
Kapıp yiyip tay gibi koşardı,
Gülünecek şeydi onun çörek kapması,
Halamın da hamur kepçesinin şaplaması.
 

57 My father kept an open table,
Helping the people was his job,
He was the last of the good ones.
After him every thing changed,
The lights of affection went out.

58 Mir Saleh's overthe top acting,
Mir Aziz's passionate participation in religious ceremonies,
Mir Mamad's sudden temper and cooling down,
These are all like past events and stories,
That have gone away, lost, dispursed.

59 Mir Abdul's dying his eyebrows,
The dye dropping from sides of his eyebrows,
His standing on tiptoe to peer over the walls and houses,
These are like childhood tales of Shah Abbas,
I well remember the pleasant days of Khoshkanab.

60 Aunty Sitara baked lavash,
Mir Gadir snatched one from her,
Bolted away like a foal and ate,
It was funny the way he snatched the lavash
And my aunty's reaction.
.  .  .  .  .
      Audio (61 to 64)     
.  .  .  .  .

(٦١) حیدربابا، آمیر حیدر نئینیوْر؟
یقین گنه سماوارى قئینیوْر
داى قوْجالیب، آلت انگینن چئینیوْر
قولاخ باتیب، گؤزى گیریب قاشینا
یازیق عمّه، هاوا گلیب باشینا

(٦٢) خانم عمّه میرعبدوْلوْن سؤزوْنى
ائشیدنده، ایه ر آغزگؤزوْنى
مَلْکامِدا وئرر اوْنون اؤزوْنى
دعوالارین شوخلوغیلان قاتاللار
اتى یئیوْب، باشى آتیب، یاتاللار

(٦٣) فضّه خانم خشگنابین گوْلییدى
آمیریحیا عمقزینون قولییدى
رُخساره آرتیستیدى، سؤگوْلییدى
سیّد حسین، میر صالحى یانسیلار
آمیرجعفر غیرتلى دیر، قان سالار

(٦٤) سحر تئزدن ناخیرچیلار گَلَردى
قوْیونقوزى دام باجادا مَلَردى
عمّه جانیم کؤرپه لرین بَلَردى
تندیرلرین قوْزاناردى توْسیسى
چؤرکلرین گؤزل اییى، ایسیسى
    

61 Heydər Baba *Āmir Heydər neyniyür?
Yəqin ginə samavarı qeyniyür,
Day gocalup alt əngiynən çeyniyür,
Gulax batup, gözi girüp gaşına,
Yazığ əmmə *hava gəlüp başına.

62 *Xanım əmmə, *Mir Əbdülün sözini,
Eşidəndə əyər ağzı gözini,
*Məlkāmıda verər onun özini,
Dāvaların şuxluğılan gatallar,
Əti yiyüp başı atup yatallar.

63 *Fizzə Xanım Huşgənabın güliydi,
*Āmir Yəhya əmgızınun qulıydı,
*Ruxsārə artist idi sövgüliydi,
*Seyid Hüsəyn Mir Sālihi yansılar,
*Āmir Cəfər qeyrətlidür gan salar.

64 Səhər tezdən naxırçılar gələrdi,
Goyun guzı dam bacada mələrdi,
*Əmmə Canım körpələrin bələrdi,
Təndirlərin gavsanardı tüssisi,
Çörək'lərin gözəl iyi, issisi.
 

61 Haydar Baba, Āmir Haydar neyliyor,
Muhakkak, yine semaveri kaynıyor,
Daha kocalmış alt çenesiyle çiyniyor,
Kulak batmış, gözü girmiş kaşına,
Yazık hala, hava gelmiş başına.

62 Hanım hala, Mir Abdulun sözünü,
İşitince eğer ağzını gözünü,
Azraile verir onun kendisini,
Davalarını şaka ile katarlar,
Eti yiyip kafayı vurup yatarlar.

63 Fizze Hanım, Huşgenab’ın gülüydü,
Āmir Yahya amca kızının kuluydu,
Ruhsāre artist idi, sevgiliydi,
Seyyid Hüseyin Mir Salih’i taklit eder,
Āmir Cafer gayretlidir, kan salar.

64 Sabah erken sığırtmaçlar gelirdi,
Koyun kuzu damda bacada melerdi,
Hala Can’ım körpelerini belerdi,
Tandırların yükselirdi dumanı,
Çöreklerin güzel kokusu, sıcağı.
 

61 Haydar Baba, what is Amir Haydar doing?
Surely his samovar must still be on the boil?
He must be old and has lost his teeth
His ears hardly hear and his eyes have sunk in his eyebrows,
Poor aunty, it must make her sad!

62 Khanum aunty used to pull a face,
When she heard Mir Abdul speaking,
And swear that 'Azrael take him'
They mixed their quarrel with jokes,
Had their dinner and went to bed afterwards.

63 Fizia Khanum was the flower of Khoshkanab,
Amir Yahya was the cousin's favourite,
Rukhsara was like an actress and popular,
Sayyid Hussein makes fun of Mir Saleh,
Amir Jafar becomes upset and starts quarrelling.

64 Early morning the shephards came,
Collected lambs and sheep from the houses,
While aunty tended her babies,
The smoke rose from the bread ovens,
With the sweet smell of hot bread.
.  .  .  .  .
      Audio (65 to 68)     
.  .  .  .  .

(٦٥) گؤیرچینلر دسته قالخیب، اوچاللار
گوْن ساچاندا، قیزیل پرده آچاللار
قیزیل پرده آچیب، ییغیب، قاچاللار
گوْن اوجالیب، آرتارداغین جلالى
طبیعتین جوانلانار جمالى

(٦٦) حیدربابا، قارلى داغلار آشاندا
گئجه کروان یوْلون آزیب، چاشاندا
من هارداسام، تهراندا یا کاشاندا
اوزاقلاردان گؤزوم سئچر اوْنلارى
خیال گلیب، آشیب، گئچر اوْنلارى

(٦٧) بیر چیخئیدیم دام قیه نین داشینا
بیر باخئیدیم گئچمیشینه، یاشینا
بیر گورئیدیم نه لر گلمیش باشینا
منده اْونون قارلاریلان آغلاردیم
قیش دوْندوران اوْرکلرى داغلاردیم

(٦٨) حیدربابا، گوْل غنچه سى خنداندى
آمما حئیف، اوْرک غذاسى قاندى
زندگانلیق بیر قارانلیق زینداندى
بو زیندانین دربچه سین آچان یوْخ
بو دارلیقدان بیرقورتولوب، قاچان یوْخ
    

65 Gövərçinlər dəstə galxup uçallar,
Gün saçanda gızıl pərdə açallar,
Gızıl pərdə açıp yığup gaçallar,
Gün ucalup artar dağın cəlālı,
Təbiətin cəvanlanar cəmālı.

66 Heydər Baba garlı dağlar aşanda,
Gecə kərvan yolun azup çaşanda,
Mən hardasam, Təhranda ya Kāşanda,
Uzaqlardan gözüm seçər onları,
Hiyal gəlüp aşup geçər onları.

67 Bir çıxeydim *Dam Qəyənin daşına,
Bir baxeydim geçmişinə, yaşına,
Bir göreydim nələr gəlmiş başına,
Mən də onun garlarıylan ağlardım,
Gış donduran ürək'ləri dağlardım.

68 Heydər Baba, gül gonçəsi xəndandı,
Amma heyif, ürək' qəzası gandı,
Zindəgānlıq bir garanlıq zindandı,
Bu zindanun dəriçəsin açan yox,
Bu darlıqdan bir gurtulup gaçan yox.
 

65 Güvercinler küme halinde kalkıp uçarlar,
Güneş ışıklarını saçınca kızıl perde açarlar,
Kızıl perde açıp yığıp kaçarlar,
Güneş yükselip artar dağın celāli,
Tabiatın gençleşir cemali.

66 Haydar Baba, karlı dağlar aşınca,
Gece kervan yolunu kaybedip şaşırınca,
Ben nerdeysem, Tahran’da veya Kāşan’da
Uzaklardan gözüm seçer onları,
Hayal gelip aşıp geçer onları.

67 Bir çıkaydım Dam Kaya’nın taşına,
Bir bakaydım geçmişine, yaşına,
Birgöreydim neler gelmiş başına,
Ben de onun karlarıyla ağlardım,
Kışın dondurduğu yürekleri dağlardım.

68 Haydar Baba, gül goncası handandır,
Ama yazık, yürek gıdası kandır,
Hayat bir karanlık zindandır,
Bu zindanın kapısını açan yok,
Bu darlıktan bir kurtulup kaçan yok.
 

65 The pigeons soar up together
At sunrise they spread a golden curtain in sky!
Then collect the golden curtain and fly away
The sun rises higher and enhances the glory of the mountain
The face of nature becomes younger.

66 Haydar Baba, when you were snowclad,
Caravans passed over you at nights,
Whether I am in Tehran or Kashan
I still can see them in the distance
My imagination covers all the ground.

67 I wish I could climb again on your rocks
And look at the past and bygone ages,
See again what has happened to you!
I melt your snow with my tears,
And warm up winterstricken hearts.

68 Haydar Baba, flowers have withered in the bud
Alas blood is the food of the heart
Life is a dark prison,
No one opens the shutter of this prison!
To let us be free and escape from this prison!!
.  .  .  .  .
      Audio (69 to 72)     
.  .  .  .  .

(٦٩) حیدربابا گؤیلر بوْتوْن دوماندى
گونلریمیز بیربیریندن یاماندى
بیربیروْزدن آیریلمایون، آماندى
یاخشیلیغى الیمیزدن آلیبلار
یاخشى بیزى یامان گوْنه سالیبلار

(٧٠) بیر سوْروشون بو قارقینمیش فلکدن
نه ایستیوْر بو قوردوغى کلکدن؟
دینه گئچیرت اولدوزلارى الکدن
قوْى تؤکوْلسوْن، بو یئر اوْزى داغیلسین
بو شیطانلیق قورقوسى بیر ییغیلسین

(٧١) بیر اوچئیدیم بو چیرپینان یئلینن
باغلاشئیدیم داغدان آشان سئلینن
آغلاشئیدیم اوزاق دوْشَن ائلینن
بیر گؤرئیدیم آیریلیغى کیم سالدى
اؤلکه میزده کیم قیریلدى، کیم قالدى

(٧٢) من سنون تک داغا سالدیم نَفَسى
سنده قئیتر، گوْیلره سال بوسَسى
بایقوشوندا دار اوْلماسین قفسى
بوردا بیر شئر داردا قالیب، باغیریر
مروّت سیز انسانلارى چاغیریر
    

69 Heydər Baba göylər bütün dumandı,
Günlərimiz birbirindən yamandı,
Birbirüzdən ayrılmayun amandı,
Yaxşılığı əlimizdən aluplar,
Yaxşı bizi yaman günə saluplar.

70 Bir soruşun bu gargınmış fələk'dən,
Nə istiyür bu gurduğı kələk'dən,
Deynə geçirt ulduzları ələk'dən,
Goy tökülsün bu yer yüzi dağılsın.
Bu şəytanlıq gurgusı bir yığılsın.

71 Bir uçeydim bu çırpınan yelinən,
Bağlaşeydim dağdan aşan selinən,
Ağlaşeydim uzaq düşən elinən,
Bir göreydim ayrılığı kim saldı,
Ölkəmizdə kim gırıldı, kim galdı.

72 Mən sənün tək' dağa saldım nəfəsi,
Sən də qeytər göylərə sal bu səsi,
Bayguşun da dar olmasın qəfəsi,
Burda bir şer darda galup bağırır.
Mürüvvətsiz insanları çağırır.
 

69 Haydar Baba, gökler bütün dumandır,
Günlerimiz birbirinden yamandır,
Birbirinizden ayrılmayın amandır,
İyiliği elimizden almışlar,
İyi bizi kötü güne salmışlar.

70 Bir sorun bu beddualı felekten,
Ne istiyor bu kurduğu tuzaktan
De ki geçirt yıldızları elekten,
Koy dökülsün, bu yer yüzü dağılsın,
Bu şeytanlık kurgusu bir yığılsın.

71 Bir uçaydım bu çırpınan yel ile, Yarışaydım dağdan inen sel ile,
Ağlaşaydım uzak düşen el ile,
Bir göreydim ayrılığı kim saldı,
Ülkemizde kim kırıldı, kim kaldı.

72 Ben senin gibi dağa saldım nefesi,
Sen de döndür göklere sal bu sesi,
Baykuşun da dar olmasın kafesi,
Burda bir arslan darda kalmış bağırıyor,
Mürüvvetsiz insanları çağırıyor.
 

69 Haydar Baba, the skies are cloudy and misty
Our days are worse than before,
Take care lest we be separated one from another!
Goodness is taken away from us!
We are left in a desolate position!

70 Ask this cursed universe
What does it want from this chaos it has created?
Tell the universe to set the stars free
Let the earth turn up side down
And this Satanic system be removed.

71 I wish to fly with the blowing wind,
Race the water running from the mountain,
And shed tears for my deserted people,
Discover who created this division between us!
And who has passed away and who remain!

72 Like you I shout my words to the mountains;
You send this message to the skies;
You cannot even shut an owl in a cage;
Here is a lion, roaming from its prison cage,
Calling on insensitive human beings!
.  .  .  .  .
      Audio (73 to 76)     
.  .  .  .  .

(٧٣) حیدربابا، غیرت قانون قاینارکن
قره قوشلار سنَّن قوْپوپ، قالخارکن
اوْ سیلدیریم داشلارینان اوْینارکن
قوْزان، منیم همّتیمى اوْردا گؤر
اوردان اَییل، قامتیمى داردا گؤر

(٧٤) حیدربابا . گئجه دورنا گئچنده
کوْراوْغلونون گؤزى قارا سئچنده
قیر آتینى مینیب، کسیب، بیچنده
منده بوردان تئز مطلبه چاتمارام
ایوز گلیب، چاتمیونجان یاتمارام

(٧٥) حیدربابا، مرد اوْغوللار دوْغگینان
نامردلرین بورونلارین اوْغگینان
گدیکلرده قوردلارى توت، بوْغگینان
قوْى قوزولار آیینشایین اوْتلاسین
قوْیونلارون قویروقلارین قاتلاسین

(٧٦) حیدربابا، سنوْن گؤیلوْن شاد اوْلسون
دوْنیا وارکن، آغزون دوْلى داد اوْلسون
سنَّن گئچن تانیش اوْلسون، یاد اوْلسون
دینه منیم شاعر اوْغلوم شهریار
بیر عمر دوْر غم اوْستوْنه غم قالار
    

73 Heydər Baba, qeyrət ganun gaynarkən,
Qərə guşlar sənnən qopup qalxarkən,
O sıldırım daşlarınnan oynarkən,
Gavzan mənim himmətimi orda gör,
Ordan əyil, qāmətimi darda gör.

*74 Heydər Baba, gecə durna geçəndə,
Köroğlınun gözi gara seçəndə,
Gır atını minüp kəsüp biçəndə,
Mən də burdan tez mətləbə çatmaram,
Əyvəz gəlüp çatmayuncan yatmaram.

75 Heydər Baba, mərd oğullar doğqinan,
Nāmərdlərin burunların ovginan,
Gədik'lərdə gurdları dut boğginan,
Goy guzılar ayın şayın otlasın,
Goyunların guyruqların gatlasın.

76 Heydər Baba, sənün göğlün şad olsun,
Dünya varkən ağzun dolı dad olsun,
Sənnən geçən tanış olsun yad olsun,
Deynə mənim şair oğlum Şəhriyar,
Bir ömürdür qəm üstinə qəm galar.
 

73 Haydar Baba, gayret kanın kaynarken,
Kara kuşlar senden kopup kalkarken,
O sarp yalçın taşlarınla oynarken,
Yüksel, benim himmetimi orda gör,
Ordan eğil, kametimi darda gör.

74 Haydar Baba, gece turna geçince,
Köroğlu’nun gözü kara seçince,
Kır atını binip kesip biçince,
Ben de burdan tez gayeye erişmem,
Ayvaz gelip erişmeyince yatmam.

75 Haydar Baba, mert oğullar doğur,
Nāmertlerin burunlarını sürt,
Gediklerde kurtları tut, boğ,
Koy kuzular sere serpe otlasın,
Koyunların kuyruklarını katlasın.

76 Haydar Baba, senin gönlün şād olsun,
Dünya durdukça ağzın dolu tad olsun,
Senden geçen tanıdık olsun, yabancı olsun,
De ki benim şair oğlum Şehriyar,
Bir ömürdür gam üstüne gam yığar.
 

73 Haydar Baba, when your sense of honour is roused,
When the 'black clouds' leave you alone and fly away,
And rise from your rocks like a sheet of rain,
Get up and see my honour over there
Look down and see my suppressed being!

74 Haydar Baba, when geese fly over at night,
Koroghli's eyes recognize dark shadow,
Mounts on his horse, Girat, and gallops away,
Here I can not achieve my purpose so quickly!
I can not sleep unless Eyvaz returns safely!

75 Haydar Baba, give birth to brave sons,
Break the necks of the wicked,
Trap the wolves at the high way,
Let the herd freely graze in the open,
The sheep become fat!

76 Haydar Baba, may you always be cheerful!
Your mouth enjoy good fare!
Your table be open to both friends and strangers,
Tell the world that my poet son Shahryar!
Has sorrow piled upon sorrow in all his days!
.  .  .  .  .
٢حصّه     II Hissə  II Kısım  Translated by; Gholam-Reza Sabri-Tabrizi
.  .  .  .  .

(۱) حیدربابا گلدیم سنى یوخلیام
بیر ده یاتام قوجاغوندا یوخلیام
عمرى قوام بلکه بوردا حاخلیام
اوشاقلیغا دیم بیزه گلسن بیر
ایدین گونلر آغلار یوزه گلسن بیر

(۲) حیدربابا چکدون منى گتیردون
یوردوموزا، یوامیزا یتیردون
یوسفوى اوشاق ایکن ایتیردون
قوجا یعقوب ایتمیشسمده تاپوپسان
قاوالیوب قورد آغزینان قاپوپسان

(۳) گدنلرین یرى بوردا، گورونور
خانم ننم آغ کقنین بورونور
دالیمجادور، هارا گدیم سورونور
بالا گلدون؟ نیه بله گژ گلدون
صبریم سنن گلشدى سن گوژ گلدون

(۴) من گوردوگوم کروان چاتوپ کچپدى
آیریلیغن شربتنى ایچیپدى
عمرموزون کچى بوردان گچیپدى
گچیپ گدیپ گدر گلمز یولارا
توزى قونوپ بو داشلارا کولارا
    

1 Heydər Baba, gəldim səni yoxlıyam,
Bir də yatam gucağunda yuxlıyam,
Ömri govam, bəlkə burda haxlıyam,
Uşaqlığa diyəm bizə gəlsin bir,
Aydın günlər ağlar yüzə gülsün bir.

2 Heydər Baba, çək'dün məni gətirdün,
Yurdumuza yuvamıza yetirdün,
Yusufuvı uşağ ikən itirdün,
Goca Yə'gub, itmişsəm də tapupsan,
Govalıyup gurd ağzınnan gapupsan.

3 Gedənlərin yeri burda, görünür,
Xanım Nənəm ağ kəfənin bürünür,
Dalımcadur, hara gedəm sürünür:
Bala gəldün? Niyə belə gej gəldün?
Səbrim sənnən güləşdi sən güj gəldün.

4 Mən gördüğüm kərvan çatup köçüpdi,
Ayrılığın şərbətini içipdi,
Ömrümüzün köçi burdan geçipdi,
Geçip gedip gedər gəlməz yollara,
Tozı gonup bu daşlara kollara.
 

1 Haydar Baba, geldim ki seni yoklayayım,
Bir daha yatayım kucağında uyuyayım,
Ömrü kovalıyayım, belki burda haklayayım,
Çocukluğa diyeyim bize gelsin bir,
Aydın günler ağlar yüze gülsün bir.

2 Haydar Baba, çektin beni getirdin,
Yurdumuza yuvamıza kavuşturdun,
Yusufunu çocuk iken kaybettin,
Koca Yakup kaybolmuşsam da bulmuşsun,
Kovalayıp kurt ağzından kapmışsın.

3 Gidenlerin yeri burda, görünüyor,
Hanım Nenem ak kefenini bürünüyor,
Arkamdadır, nereye gitsem, sürünüyor:
Yavrum geldin mi? Niye böyle geç geldin?
Sabrım seninle güreşti, sen kuvvetli geldin.

4 Benim gördüğüm kervan çatıp göçmüştür,
Ayrılığın şerbetini içmiştir,
Ömrümüzün göçü burdan geçmiştir,
Geçmiş gitmiş gider gelmez yollara,
Tozu konmuş bu taşlara, çalılara.
 
.  .  .  .  .

(۵) بوردا شیرین خاطرهلر یاتوپلار
داشلاریلان باشى باشا چاتوپلار
آشنالیغین داشین بیزدن آتوپلار
من باخاندا قاوزایلار باخیلار
بیرده یاتوپ یاندریلار یاخیلار

(۶) قبیله میز بوردا قوروپ اجاغى
ایندى اولموش قورد قوشلارون یاتاغى
گون باتاندا سونر بوتون چراغى
و بلدة لیس لها انیس
الا الیعافیر و الا العیس

(۷) زمان گچیر افق لرده توز قالیر
کروان کیمى اوزاقلاردا توز سالیر
دومان گلیر یورکلرى چولقلیر
یورک دیر زمان کچمه، آمان دور
کچنلرده گوزوم وار بیر دایاندور

(۸) روزگارین دگرمانى فیرلانیر
مخلوق اونون دیشلرینه تولانیر
باخ که گنه بشر نجه آلانیر
همیشه لیک شادلیق اومور اوزینه
قبرى گورور توز قوندورمور یوزینه
    

5 Burda şirin xātirələr yatuplar,
Daşlarılan başı başa çatuplar,
Aşnalığın daşın bizdən atuplar,
Mən baxanda gavzanıllar baxıllar,
Bir də yatup yandırıllar yaxıllar.

6 Qəbiləmiz burda gurup ocağı,
İndi olmuş gurd guşlarun yatağı,
Gün batanda sönər bütün çırağı,
Və bəldətin ləysə ləhā ənīsü,
İlla'l-yə'āfīrü və illa'l-'īsü.

7 Zaman geçir üfüqlərdə toz galır,
Kərvan kimi uzaqlarda toz salır,
Duman gəlir yürək'ləri çulgalır,
Yürək' diyir zaman geçmə, aman dur,
Geçənlərdə gözüm var, bir dayan, dur.

8 Rüzigārın dəğirmanı fırlanır,
Məxlug onun dişlərinə tullanır,
Bax ki ginə bəşər neçə allanır,
Həmişə līk şadlıq umur özinə,
Qəbri görür, toz gondurmur yüzinə.
 

5 Burda tatlı hatıralar yatmışlar,
Taşlar ile başı başa çatmışlar,
Āşinalığın taşını bizden atmışlar,
Ben bakınca kalkıyorlar, bakıyorlar,
Bir daha yatıp yandırıyorlar, yakıyorlar.

6 Kabilemiz burda kurmuş ocağı,
Şimdi olmuş kurtların kuşların yatağı,
Güneş batınca söner bütün çerağı,
"Bir belde ki orda arkadaş yoktur,
Develerden ve ceylanlardan başka".

7 Zaman geçiyor, ufuklarda toz kalıyor,
Kervan gibi uzaklarda toz salıyor,
Duman geliyor, yürekleri bürüyor,
Yürek diyor: Zaman geçme, aman, dur,
Geçenlerde gözüm var, bir dayan, dur.

8 Zamanın değirmeni dönüyor,
Mahluk onun dişlerine fırlatılıyor,
Bek ki yine beşer nasıl aldanıyor,
Daima fakat neşe umuyor kendisine,
Kabri görüyor, toz kondurmuyor yüzüne.
 
.  .  .  .  .

(۹) کهنه لرین سور سموکى دارتلوپ
قورتولانون چول چوخاسى یرتلوپ
ملا ابراهیم لاپ اریوب قورتلوپ
شیخ الاسلام سهمان قالوپ قبراخدى
نوروز على قاچاق گچیپ قوچاخدى

(۱۰) عاهیلارون یتمش کفن چورودوپ
جاهیلارى دنیا غمى کریدوپ
قیز گلینلر ات جانلارى اریدوپ
رخشندهنین نوه دوتور الینى
ننه قذین کورکنى گلینى

(۱۱) چوق شکرى وار، گنه گلدوخ گوروشدوخ
ایتنلردن بیتنلردن سوروشدوخ
کوسموشدوخدا آلله قویسا باریشدوخ
بیرده گوروش قسمت اولا، اولمیه
عمرلرده فرصت اولا، اولمیه

(۱۲) بوردا خیال میدانلارى گنیشدى
داغلار داشلار بوتون منله تانیشدى
گورجک منى حیدربابا دانیشدى
بو نه سسدر سن عالمه سالوپسان
گل بیر گورک اوزون هاردا قالوپسان
    

9 Köhnələrin sür sümüği dartılup,
Gurtulanun çul çuxası yırtılup,
Moll' İbrahim lap əriyüp gurtulup
Şəyxəlislām səhman galup gıbraqdı,
Novruz əli gaçaq geçip goçaqdı.

10 Ahıllarun yetmiş kəfən çürüdüp,
Cahılları dünya qəmi kiridüp,
Gız gəlinlər ət canları əridüp,
Rəxşəndənin nəvə dutur əlini,
Nənə Gızın kürəkəni, gəlini.

11 Çox şükri var, ginə gəldux görüşdux,
İtənlərdən bitənlərdən soruşdux,
Küsmüşdux da Allah goysa barışdux,
Bir də görüş gısmət ola, olmıya,
Ömürlərdə fürsət ola, olmıya.

12 Burda xiyal məydanları genişdi,
Dağlar daşlar bütün mənlə tanışdı,
Görcək məni Heydər Baba danışdı:
Bu nə səsdür sən āləmə salupsan,
Gəl bir görək', özün harda galupsan.
 

9 Eskilerin kep kemiği çekilmiş,
Kurtulanın çul çuhası yırtılmış,
Molla İbrahim tam erimiş bitmiş,
Şeyhelislām yerinde kalmış, kıvraktır,
Nevruz Ali kaçak geçmiş, kahramandır.

10 İhtiyarların yetmiş kefen çürütmüş,
Gençleri dünya gamı susturmuş,
Kızlar gelinler vücutlarını eritmiş,
Rahşende'nin torun tutuyor elini,
Nene Kız'ın damadı, gelini.

11 Çok şükür ki yine geldik görüştük,
Yitenlerden bitenlerden soruştuk,
Küsmüştük de Allah korsa barıştık,
Bir daha görüşme kısmet ola, olmaya,
Ömürlerde fırsat ola, olmaya.

12 Burda hayal meydanları geniştir,
Dağlar taşlar bütün benimle tanıştır,
Görünce beni Haydar Baba konuştu:
Bu ne sestir sen āleme salmışsın,
Gel bir görelim, kendin nerde kalmışsın.
 
.  .  .  .  .

(۱۳) کجاویله بو چایدان چوق گچمیشیک
بو چشمهلردن نه سولار ایچمیشیک
بو یونجالیقلاردا کسوب بیچمیشیک
چپیشلرى قیدیخلیان گونلریم
چپیش گیمى اویناخلیان گونلریم

(۱۴) بو خرمنده آرادان خیر اویناردیخ
جومالاشوب قاریشقا تک قایناردیخ
یواش یواش باخچالارا آغناردیخ
آغاجلاردان چلینک آغاج کسردیک
قوروخجونون قورخوسوندان اسردیک

(۱۵) بو طوله ده سارى اینک دوغاردى
خانم نم اینکلرى ساغاردى
آنا ایسى دام دیواردان یاغاردى
من بزوى قوجاقلاردیم قاشماسین
دیردى باخ بایدا دولسین داشماسین

(۱۶) بو داملاردا چوخلى جزیخ آتمشام
اوشاقلارین آشیقلارین اوتمشام
قورقوشوملى سقه آلوپ ساتمشام
اوشاق نجه هیچ زادینان شاد اولار
ایندى بیزیم غمى دوتمور دنیالار
    

13 Kəcāvəylə bu çaydan çox gəçmişik',
Bu çeşmələrdən nə sular içmişik',
Bu yoncalıqlarda kəsüp biçmişik',
Çəpişləri g ıdıqlıyan günlərim,
Çəpiş kimi oynaqlıyan günlərim.

14 Bu xərməndə "aradan xəyr" oynardıq,
Cumalaşup garışga tək' gaynardıq,
Yavaş yavaş baxçalara ağnardıq,
Ağaçlardan "çəling agaç" kəsərdik',
Goruqcunun gorxusundan əsərdik'.

15 Bu tövlədə sarı inək' doğardı,
Xanum Nənəm inək'ləri sağardı,
Ana iysi dam duvardan yağardı,
Mən bizovı gucaqlardım gaşmasın,
Diyərdi bax bayda dolsın daşmasın.

16 Bu damlarda çoxlı "cızıq" atmışam,
Uşaqların aşıqların utmışam,
Gurguşumlı səkqa alup satmışam,
Uşaq necə heç zadınan şad olar,
İndi bizim qəmi dutmur dünyalar.
 

13 Deve tahtıyla bu çaydan çok geçmişiz,
Bu çeşmelerden ne sular içmişiz,
Bu yoncalıklarda kesip biçmişiz,
Keçileri gıdıkladığım günlerim,
Keçi gibi oynakladığım günlerim.

14 Bu harmanda "aradan hayır" oynardık,
Kümeleşip karınca gibi kaynardık,
Yavaş yavaş bahçelere dökülürdük,
Ağaçlardan çelik çomak keserdik,
Bekçinin korkusundan titrerdik.

15 Bu tavlada sarı inek doğururdu,
Hanım Nenem inekleri sağardı,
Ana kokusu damdan duvardan yağardı,
Ben buzağıyı kucaklardım ki kaçmasın,
Derdi: bak bakraç dolsun, taşmasın.

16 Bu damlarda pek çok çizgi çizmişim,
Çocukların aşıklarını yutmuşum,
Kurşunlu baş aşık alıp satmışım,
Çocuk nasıl bir hiç ile neşelenir,
Şimdi bizim gamımızı almıyor dünyalar.
 
.  .  .  .  .

(۱۷) مکتب قالیر اوشاقلار درس آلیلار
هى یازیلار هىپوزیلار، یالیلار
ملا ابراهیم اوزى اوى قالیلار
آما بیزیم یولداشلاردان قالان یوق
بونلاردان بیر بیزى یادا سالان یوق

(۱۸) بیر وقتینده بو مکتب پرگار ایدى
بیر مسیب بیر ممدسن وار ایدى
بیرى خلفه، بیرى ورزشکار ایدى
آخود بیزله اویناماغا گدردى
ازى بیزه اویناماق ارگدردى

(۱۹) ددیم بالام او مدسن نولوپدى
معلوم اولدى طفیل جوان الوپدى
نه وار نه وار، بورنونان قان گلوپدى
بیر یل اسیر باخیرسان ممدسن یوق
بو کتده بیر بورون قانین کسن یوق

(۲۰) دیم دیون مسیبه نه گکدى
غلام گوردوم آغلار گوزیله گلدى
دى اودا بهالیق دوشدى الدى
دیم یازیق بیزله حاسل بلنلر
بیتمینده آجلارینان النلر
    

17 Mək'təb galır, uşaqlar dərs alıllar,
Həy yazıllar, həy pozıllar, yalıllar,
Moll' İbrahim özi evi galıllar,
Amma bizim yoldaşlardan qalan yox,
Bunlardan bir bizi yada salan yox.

18 Bir vəxtində bu mək'təb pərgār idi,
Bir Müsəyyib, bir Məmdəsən var idi,
Biri xəlfə, biri vərzişkār idi,
Axud bizlə oynamağa gedərdi,
Özi bizə oynamağ örgədərdi.

19 Dedim balam o Məmdəsən nolupdı,
Mə'lum oldı tifil cəvan ölüpdi,
Nə var nə var, burnunnan gan gəlüpdi,
Bir yel əsir baxırsan Məmdəsən yox,
Bu kətdə bir burun ganın kəsən yox.

20 Dedim deyün Müsəyyibə nə gəldi,
Qulam gördüm ağlar gözilə güldi,
Dedi o da bahalıq düşdi öldi,
Dedim yazıq bizlə hasıl bölənlər,
Bitimində acılarınnan ölənlər.
 

17 Mektep duruyor, çocuklar ders alıyorlar,
Hay yazıyorlar, hay bozuyorlar, yalıyorlar,
Molla İbrahim, kendisi, evi duruyorlar,
Ama bizim arkadaşlardan kalan yok,
Bunlardan bir bizi hatırlayan yok.

18 Bir vakitler bu mektep işler idi,
Bir Müseyyib, bir Memdesen var idi,
Biri öğretmen muavini, biri sporcu idi,
Hoca bizimle oynamağa giderdi,
Kendisi bize oynamak öğretirdi.

19 Dedim yavrum o Memdesen ne olmuş?
Mālum oldu, körpe delikanlı ölmüştür,
Ne var ne var, burnundan kan gelmiştir,
Bir yel esiyor, bakıyorsun Memdesen yok,
Bu köyde bir burun kanını kesen yok.

20 Dedim söyleyin Müseyyib'e ne geldi?
Gulam, gördüm, ağlar göz ile güldü,
Dedi o da pahalık düştü öldü,
Dedim yazık bizimle mahsul bölenler,
Bitiminde açlarında ölenler.
 
.  .  .  .  .

(۲۱) بو مکتبده شعرین شهدین دادمشام
آخوندون آغزیندان قاپوپ اودمشام
گاهداندا بیر آخوندى آلادمشام
باشیم آغریر دیوپ قاچوپ گتمیشم
باخچالاردا گدوب گوزدن ایتمیشم

(۲۲) آزاد اولاندا مکتبرن چخاردیخ
هجوم وروپ بیرىبرین سخاردیخ
یولدا هر نه گلدى وروب یخاردیخ
اوشاق دیمه ایپین قرمیش دانا ده
بیر دانادا دیمه اللى دانا ده

(۲۳) ملک نیاز ایتگین گدوپ یوخ اولوب
امیر اصلان سکته ایله یخلوب
هره قاچوپ بیر دره ده سیخلوب
چرک غمى چیخوپ خلقین آینا
هر کس قالوب اوز جاننین هاینا

(۲۴) کتدى یازیق چراغ تاپیر یاندیرا
گوروم سیزون برقوز قالسین آندرا
کیم بو سوزى اربابلارا قاندرا
نه دور آخر بو ملتین گناهى
دوتسون سیزى گوروم مظلوملار آهى
    

21 Bu mək'təbdə şə'rin şəhdin dadmışam,
Axundun ağzından gapup udmuşam,
Gāhdan da bir axundı alladmışam,
Başım ağrır diyüp gaçup getmişəm,
Baxçalarda gedüp gözdən itmişəm.

22 Azad olanda mək'təbdən çıxardıq,
Hücum verüp biribirin sıxardıq,
Yolda hər nə gəldi vurup yıxardıq,
Uşaq demə ipin gırmış dana de,
Bir dana da demə, əlli dana de.

23 Məlik' Niyaz itgin gedüp yox olup,
Əmir Aslan sək'tə ilə yıxılup,
Hərə gaçup bir dərədə sıxılup,
Çörək' qəmi çıxup xəlqin ayına,
Hər kəs galup öz canının hayına.

24 Kətdi yazıq çıraq tappır yandıra,
Görüm sizün bərqüz galsın andıra
Kim bu sözi ərbablara gandıra,
Nədür axır bu millətin günahı,
Dutsun sizi görüm məzlumlar ahı.
 

21 Bu mektepte şiirin balını tatmışım,
Hocanın ağzından kapıp yutmuşum,
Bazı bir de hocayı aldatmışım,
Başım ağrıyor diyip kaçıp gitmişim,
Bahçelerde gidip gözden kaybolmuşum.

22 Paydos olunca mektepten çıkardık,
Hücum edip birbirimizi sıkardık,
Yolda her ne çıksa vurup yıkardık,
Çouk deme, ipini koparmış dana de,
Bir dana da deme, elli dana de!

23 MelikNiyaz kayıplara karışmış yokolmuş
Emir Aslan kalp sektesi ile yıkılmış,
Herkes kaçmış, bir derede sıkılmış,
Ekmek derdi çıkmış halkın talihine,
Herkes düşmüş kendi canının derdine.

24 Köydür, yazık, çerağ bulmuyor yandırsın
Göreyim sizin elektriğiniz kalsın merete,
Kim bu sözü erbaplara anlatacak,
Nedir yani bu milletin günahı,
Tutsun sizi göreyim mazlumların āhı.
 
.  .  .  .  .

(۲۵) هر نه آلیر بها وریر قیمتى
اوجوز فقط اکینچینون زحمتى
بیتندن آرتیق بیچنون اجرتى
کند اوشاقى گدیر یولدا ایشلیه
اوردا بلکه قندى باپا دیشلیه

(۲۶) کتدى گلین کیمى دنیانى بزر
اوز عورتى یاماخ یاماغه دزر
ایگنه بزر خلقى ازى لوت گزر
ایندیده وار چرشابلارى آلباخدى
اوشاکلارون قیش پاچاسى چلپاخدى

(۲۷) بو باخچادا آش ترهسى اکردیک
هى سو آچوپ کردیه گوز تکردیک
چیقماق همین دریپ آشا تکردیک
فینقلشلار قاشیقلاردان آسلانى
یاغلى دیسم قورى آغزون ایسلانى

(۲۸) بو دشلرده قوزیلارى یایاردیخ
آخماسونلار اولدز تکین سایاردیخ
قوش قوانى چکوب داشا دایاردیخ
قوش قوان دا ایله بیل که قاباندى
قورد اوزاقدان دیر بس که چوباندى
    

25 Hər nə alır baha verir gıyməti,
Ucuz fəqət əkinçinün zəhməti,
Bitəndən artıq biçənin ücrəti,
Kənd uşağı gedir yolda işliyə,
Orda bəlkə qəndi tapa dişliyə.

26 Kətdi gəlin kimi dünyanı bəzər,
Öz ovrəti yamaq yamağa düzər,
İğnə bəzər xəlqi özi lüt gəzər,
İndi də var çərşabları albaqdı,
Uşaqlarun qış paçası çılpaqdı.

27 Bu baxçada aş tərəsi əkərdik',
Hey su açup kərdiyə göz tikərdik',
Çıxmaq həmin dərip aşa tökərdik',
Fıngılışlar gaşıqlardan aslanı,
Yağlı desəm gurı ağzun ıslanı.

28 Bu döşlərdə guzıları yayardıq,
Axmasunlar ulduz təkin sayardıq,
Guş govanı çəküp daşa dayardıq,
Guş govan da elə bil ki gabandı,
Gurd uzaqdan diyər bəs ki çobandı.
 

25 Ne alıyorsa pahalı veriyor fiyatı,
Ucuz fakat ekicinin zahmeti,
Bitenden fazla biçenin ücreti,
Köy çocuğu gidiyor ki yolda çalışsın,
Orda belki şekeri bulsun, dişlesin.

26 Köydür, gelin gibi dünyayı süsler,
Kendi kadını yamayı yamaya ekler,
İğne süsler halkı, kendisi çıplak gezer,
Şimdi de yine çarşafları adi kumaştır,
Çocukların kışın bacağı çıplaktır.

27 Bu bahçede aş teresi ekerdik,
Hay su açıp evleğe göz dikerdik,
Çıkar çıkmaz derip çorbaya dökerdik,
Tere otları kaşıklardan sarkar,
Yağlı desem kuru ağzın ıslanır.

28 Bu yamaçlarda kuzuları yayardık,
Akmasınlar yıldız gibi sayardık,
Kuş kovanı çekip taşa dayardık,
Kuş kovan da öyle bil ki domuzdur,
Kurt uzaktan der muhakkak çobandır.
 
.  .  .  .  .

(۲۹) خانم ننم ناخوش اولان ایلیدى
قیش وار ایکن گولگیدى، یلیدى
قیشدا چیقدى یاغیشیدى سلیدى
یوک یاپنى هى چاتیردوخ که گداخ
سل چیمخروب، مجبوریدوخ قیداخ

(۳۰) نیسان دوشدى بیزده دوشدوخ یاغیشا
کیم باجارا سیللریله بوغیشا
هى دیردوخ بلکه یاغیش یغیشا
بالا کیشى فایطونچمیز گلمیشدى
امامیه قهوهسنده قاکمیشدى

(۳۱) بو زمیده گدوپ گوزدن اتردیک
تونقال قوروپ ستلرى اتردیک
دیوپ گولمک مرادینه یتردیک
ایلده گولسون، مرادینه یتشسون
یورکلرین یارالارى بتشسون

(۳۲) خلورچیلر بوردا خلور داشیردى
بو کولوکدن الاخلار دیرماشیردى
سلر کیمى، نعمت آشوپ داشیردى
هر ایش دییدون هر کیمه گورردى
جان درمانى ایستییدون وردى
    

29 Xanım Nənəm naxoş olan ilidi,
Gış var ikən küləğidi, yelidi,
Gış da çıxdı yağışidi, selidi,
Yük' yapını hey çatırdux ki gedax,
Sel çımxırup məcburıdux qeyidax.

30 Neysan düşdi biz də düşduq yağışa,
Kim bacara sellərilə boğuşa,
Hey diyirduq bəlkə yağış yığışa,
Bala Kişi faytunçımız gəlmişdi,
İmamiyyə qəhvəsində galmışdı.

31 Bu zəmidə gedüp gözdən itərdik',
Tongal gurup sütülləri ütərdik',
Deyüp gülmək' muradına yetərdik',
El də gülsün muradına yetişsün,
Yürək'lərin yaraları bitişsün.

32 Xalvarçılar burda xalvar daşırdı,
Bu küllük'dən ulaqlar dırmaşırdı,
Sellər kimi ne'mət aşup daşırdı,
Hər iş diyeydün hər kimə görərdi,
Can dərmanı istiyeydün verərdi.
 

29 Hanım Nene'min hasta olduğu yıl idi,
Kış var iken fırtınaydı, yel idi,
Kış da çıktı yağış idi, sel idi,
Yükü dengi hay çatıyorduk ki gidelim,
Sel fışkırmış, mecburduk ki dönelim.

30 Nisan geldi biz de düştük yağışa,
Kim başarır seller ile boğuşa,
Hey diyorduk belki yağış diner,
Bala Kişi faytoncumuz gelmişti,
İmamiyye kahvesinde kalmıştı.

31 Bu tarlada gidip gözden kaybolurduk,
Ateş yakıp sütlü mısırları pişirirdik,
Söyleyip gülmek muradına ererdik,
El de gülsün, muradına erişsin,
Yüreklerin yaraları bitişsin.

32 Yükçüler burda yük taşıyordu,
Bu küllükten eşekler tırmanıyordu,
Seller gibi nimet aşıp taşıyordu,
Her ne iş deseydin bir kimseye görürdü,
Can dermanı isteseydin verirdi.
 
.  .  .  .  .

(۳۳) ایندى بشر آج قورد تکین اودوخوپ
چمبلنتى، گوز قجردوپ، دوروخوپ
باخیلار که گورسونر کیم سینخوپ
توکولسنلر اونون لشین یرتسونلار
هره بر دیش انسه سیندن قیرتسونلار

(۳۴) حیدربابا سنده دفینهلر وار
داغلار ودیعهسى، خزینهلر وار
آما سنه بنزرده سینه لر وار
بو سینه لر داغلاریله دانشور
داغلار کیمى گوگلریله قونشور

(۳۵) گور هاردان من سنه سالدیم نفسى
ددیم قیتر سال عالمه بو سسى
سنده یاخشى سیمرغ ایتدون مگسى
سان که قاناد وردون یله نسمه
هر طرفدن سس وردلر سسمه

(۳۶) حیدربابا سنى وطن بیلمیشدیم
وطن دیوب باش گتوروپ گلمیشدیم
سنى گوروب گوزیاشیمى سیلمیشدیم
حلبو که لاپ غملى غربت سندیمیش
قارا زندان، آجى شربت سندیمیش
    

33 İndi bəşər ac gurd təkin uduxup,
Çömbələnti göz gıcırdup duruxup,
Baxıllar ki görsünnər kim sınıxup,
Tökülsünlər onun ləşin yırtsunlar,
Hərə bir diş ənsəsindən gırtsunlar.

34 Heydər Baba, səndə dəfīnələr var,
Dağlar vədīəsi, xəzīnələr var,
Amma sənə bənzər də sīnələr var,
Bu sīnələr dağlarilə danışur,
Dağlar kimi göylərilə konuşur.

35 Gör hardan mən sənə saldım nəfəsi,
Dedim qeytər sal āləmə bu səsi,
Sən də yaxşı sīmurg etdün məgəsi,
San ki ganad verdün yelə, nəsimə,
Hər tərəfdən səs verdilər səsimə.

36 Heydər Baba səni vətən bilimişdim,
Vətən deyüp baş götürüp gəlmişdim,
Səni görüp göz yaşımı silmişdim,
Halbuki lap qəmli gurbət səndeymiş,
Gara zindan, acı şərbət səndeymiş.
 

33 Şimdi beşer aç kurt gibi kana susamış,
Çömelerek göz parlatıp duralamış,
Bakıyorlar ki görsünler kim yıkılmış,
Dökülsünler onun leşini yırtsınlar,
Herkes bir diş ensesinden koparsınlar.

34 Haydar Baba, sende defineler var,
Dağlar emaneti, hazineler var,
Ama sana benzer de sineler var,
Bu sineler dağlar ile konuşuyor,
Dağlar gibi gökler ile konuşuyor..

35 Bak nerden ben sana saldım nefesi,
Dedim döndür sal āleme bu sesi,
Sen de güzel anka kuşu yaptın sineği,
Sanki kanat verdin yele, rüzgāra,
Her taraftan ses verdiler sesime.

36 Haydar Baba, seni vatan bilmiştim,
Vatan diyip baş kaldırıp gelmiştim,
Seni görüp göz yaşımı silmiştim,
Halbuki tam gamlı gurbet sendeymiş,
Kara zindan, acı şerbet sendeymiş.
 
.  .  .  .  .

(۳۷) کیم قالدى که بذه بوغون بورمادى
آتدان آتدان بزه کلک قورمادى
بیر مرد اوغول بزه هاوار دورمادى
شیطانلارى قوجاقلیوب گزدیز سیز
انسانلارى ایاخلیوب ازدیز سیز

(۳۸) دیوار اوجالدى گون بیزه دوشمدى
زندان قارالدى گوز گوزى سشمدى
گوندوز گوزى منیم لامپام گشمدى
سلده باسدى امز دولوپ گول اولدى
چوق یازیغین اوى چونوپ چول اولدى

(۳۹) اول باشى مندن استقبال ایتدیز
سونان چونوب ایشیمده اخلال ایتدیز
اوز ظنوزجه استادى اغفال ایتدیز
عیبى یوقدور کچر گدر عمردور
قیشدا چیقار، یوزى قارا کمردور

(۴۰) منیم یولوم محبت جاده سیدى
سون سوزلریم حقون ارادهسیدى
محبتون، رسالت وعده سیرى
یوقسا منده بیر کسیله قرض یوق
سیاست آدلى منده بیر مرض یوق
    

37 Kim galdı ki bizə buğun burmadı ,
Atdan atdan bizə kələk' gurmadı,
Bir mərd oğul bizə havar durmadı,
Şəytanları qucaqlıyup gəzdiz siz,
İnsanları əyaqlıyup əzdiz siz.

38 Duvar ucaldı gün bizə düşmədi,
Zindan garaldı göz gözi seşmədi,
Gündüz gözi mənim lampam geşmədi,
Sel də basdı emmiz dolup göl oldı,
Çox yazığın evi çönüp çöl oldı.

39 Əvvəl başı məndən istiqbal etdiz,
Sonnan çönüp işimdə ixlal etdiz,
Öz zənnüzcə ustadı iğfal etdiz,
Əybi yoxdur, geçər gedər, ömürdür,
Gış da çıxar, yüzi gara kömürdür.

40 Mənim yolum məhəbbət caddəsiydi,
Son sözlərim Həqqun irādəsiydi,
Məhəbbətün risālət və'dəsiydi,
Yoxsa məndə bir kəsilə qərəz yox,
Siyāsət adlı məndə bir mərəz yox.
 

37 Kim kaldı ki bize bıyık burmadı,
Alttan alttan bize tuzak kurmadı,
Bir mert oğul bize imdat etmedi,
Şeytanları kucaklayıp gezdiniz siz,
İnsanları çiğneyip ezdiniz siz.

38 Duvar yükseldi, güneş bize vurmadı,
Zindan karardı, göz gözü seçmedi,
Gündüz gözü benim lāmbam sönmedi,
Sel de bastı evimiz dolup göl oldu,
Pek çok zavallının evi dönüp çöl oldı.

39 İlk önce beni istikbal ettiniz,
Sonra dönüp işimde ihlāl ettiniz,
Kendi zannınızca üstadı iğfal ettiniz,
Zararı yok, geçer gider, ömürdür,
Kış da çıkar, yüzü kara kömürdür.

40 Benim yolum muhabbet caddesiydi,
Son sözlerim Hakkın iradesiydi,
Muhabbetin elçilik sözüydü,
Yoksa bende bir kimseye garaz yok,
Siyaset adlı bende bir maraz yok.
 
.  .  .  .  .

(۴۱) حق نه دیور؟ کفره قارشى گتمیوز
نوردان چیقوب ظلمات ایچره ایتمیوز
فریلداغا فرفرا تک بتمیوز
گوردوزده که اولمادى کفرین دیبى
پولدا ورسه آلماغا تیکمیش جیبى

(۴۲) شیطان بیزیم قبله میزى چوندریب
آلله دین یولدان بیزى دوندریب
ایلانلى چشمه یه بیزى گندریب
منت قویور که آرخوز نهر اولوب
بیز گوروروک سولار بیزه زهر اولوب

(۴۳) حیدربابا گلیلیخ دان نه چیقار
ظامون اوین صبر و تحمل یخار
درویش اولان صبرون الین برک سیخار
گل قیداخ چیقاق آقا دوزینه
گچاق گنه محبتون سوزینه

(۴۴) دینه اوشاق بیربریله ساذ اولسون
بلکه بو قیش برده چونوب یاز اولسون
چاى چمنلر، اردک اولسون غز اولسون
بیزده باخوب فرحلنوب بیر اوچاق
سنیق سالخاخ قانادلارى بیر آچاق
    

41 Həq nə diyür, küfrə garşı getmeyüz,
Nurdan çıxup zülmat içrə itmeyüz,
Fırıldağa fırfıra tək bitmeyüz,
Gördüz də ki olmadı küfrin dibi,
Pul da versə almağa tikmiş cibi.

42 Şeytan bizim qıbləmizi çöndərip,
Allah diyən yoldan bizi döndərip,
İlanlı çeşməyə bizi göndərip,
Minnət goyur ki arxuvuz nəhr olup,
Biz görürük' sular bizə zəhr olup.

43 Heydər Baba, giləylıqdan nə çıxar,
Zülmün evin səbr ü təhəmmül yıxar,
Dərviş olan səbrün əlin bərk' sıxar,
Gəl qeyidaq çıxaq Ağa Düzinə,
Geçaq ginə məhəbbətin sözinə.

44 Deynə uşaq birbiriylə saz olsun,
Bəlkə bu g ış bir də çönüp yaz olsun,
Çay çimənlər ördək' olsun, gaz olsun,
Biz də baxup fərəhlənüp bir uçaq,
Sınıq salxaq ganadları bir açaq.
 

41 Hak ne diyor, küfre karşı gitmeyiniz,
Nurdan çıkıp zulmet içinde kaybolmayınız,
Fırıldağa topaç gibi bitmeyiniz,
Gördünüz ki olmadı küfrün dibi,
Para da verse, almak için dikmiş cebi.

42 Şeytan bizim kıblemizi çevirmiş,
Allahın dediği yoldan bizi döndürmüş,
Yılanlı çeşmeye bizi göndermiş,
Minnet yüklüyor ki arkınız nehir olmuş,
Biz görüyoruz, sular bize zehir olmuş.

43 Haydar Baba, şikāyetten ne çıkar,
Zulmün evini sabır ve tahammül yıkar,
Derviş olan sabrın elini kuvvetli sıkar,
Gel dönelim, çıkalım Ağa Düzü'ne,
Geçelim yine muhabbetin sözüne.

44 De ki çocuklar birbiriyle iyi geçinsin,
Belki bu kış bir daha dönüp yaz olsun,
Çaylar çimenler ördek olsun, kaz olsun,
Biz de bakıp ferahlanıp bir uçalım,
Kırık dökük kanatları bir açalım.
 
.  .  .  .  .

(۴۵) بو باخچادان آلچالارى درردیک
قیش آدینا چیقوب دامدا سرردیک
هى ده چیقوپ یالانان چوندرردیک
قیش زومارین یایدا ییوب دویاردیق
بیر کلى ده منت خلقه قویاردیق

(۴۶) اولر قالیر اوصاحبى یوق اوزى
اجاقلارین آنجاق ایشیلدیر گوزى
گدنلرین چوق قلیپدور سوزى
بیزدنده بیر سوز قالاجاق آى آمان
کیملر بیزدن سالاجاق آى آمان

(۴۷) بیزدن سورا کرسیلرین تویندا
کندین ناغیلاریندا سوز سویندا
قار ننهنین چاخماغیندا قویندا
حیدربابا ازین قاتار سوزلره
ایشگى کیمى خمار ورر گوزلره

(۴۸) عاشیق دیر بیر نازلى یار واریمیش
عشقیندن اودلانوب یانار واریمیش
بیر سازلى، سوزلى شهریار واریمیش
اودلار سونوب اونون اودى سونمیوپ
فلک چونوپ اونون چرخى چونمیوپ

(۴۹) حیدربابا آلچاقلارون کشگ اولسون
بیزدن سورا قالانلارا عشق اولسون
کشمشلرون گلنلره مشق اولسون
اولادیمیز مزهبنى دانماسون
هر ایچى بوش سوزلره آلدنماسون
    

45 Bu baxçadan alçaları dərərdik',
Gış adına çıxup damda sərərdik',
Hey də çıxup yalannan çöndərərdik',
Gış zumarın yayda yiyüp doyardıq,
Bir külli də minnət xəlqə goyardıq.

46 Evlər galır ev sahibi yox özi,
Ocaqların ancaq işıldır közi,
Gedənlərin az çox galıpdur sözi,
Bizdən də bir söz galacaq, ay aman,
Kimlər bizdən söz salacaq, ay aman.

47 Bizdən sora kürsilərin tovında,
Kəndin nağıllarında söz sovında,
Gar'nənənin çaxmağında, govında,
Heydər Baba özin gatar sözlərə,
İşgi kimi xumar verər gözlərə.

48 Āşıq diyər bir nazlı yar varımış,
Əşqından odlanup yanar varımış,
Bir sazlı sözli Şəhriyar varımış,
Odlar sönüp onun odı sönmiyüp,
Fələk' çönüp onun çərxi çönmiyüp.

49 Heydər Baba, alçaqlarun köşg olsun,
Bizdən sora galanlara eşq olsun,
Geçmişlərün gələnlərə məşq olsun;
Ovladımız məzhəbini danmasun,
Hər içi boş sözlərə aldanmasun.
 

45 Bu bahçeden erikleri dererdik,
Kış adına çıkıp damda sererdik,
Hay da çıkıp yalandan çevirirdik,
Kış yiyeceğini yazda yiyip doyardık,
Bir hayli de minnet halka yüklerdik.

46 Evler duruyor, ev sahibi yok, kendisi,
Ocakların ancak ışıldıyor koru,
Gidenlerin az çok kalmıştır sözü,
Bizden de bir söz kalacak, ay aman,
Kimler bizden söz açacak, ay aman.

47 Bizden sonra kürsülerin etrafında,
Köyün masallarında, söz ve sohbetinde,
İhtiyar nenenin çakmağında, kavında,
Haydar Baba kendisini katar sözlere,
İçki gibi mahmurluk verir sözlere.

48 Āşık der ki bir nazlı yar var imiş,
Aşkından tutuşup yanar var imiş,
Bir sazlı sözlü şehriyar var imiş,
Ateşler sönmüş, onun ateşi sönmemiş,
Felek dönmüş, onun çarkı dönmemiş.

49 Haydar Baba, alçakların köşk olsun,
Bizden sonra kalanlara aşk olsun,
Geçmişlerden gelenlere meşk olsun:
Evlādımız mezhebini inkār etmesin,
Her içi boş sözlere aldanmasın.
 
.  .  .  .  .
شهریار     Şəhriyar  Translated by; Muharrem Ergin  
 
For the notes about the poetry (in Turkish), click: http://www.umich.edu/~turkish/links/turkic_indrep_az_haydarbaba_notes